بافت های بدن انسان

📣می دانید بافت های بدن انسان را می توان به چهار نوع پوششی، پیوندی، ماهیچ های و عصبی دسته بندی کرد. در اندامها و دستگاه های بدن انواع بافت ها به نسبت های متفاوت وجود دارند.

🔔بافت پوششی:
🔶بافت پوششی، سطح بدن و سطح حفره ها و مجاری  درون بدن (مانند دهان، معده، روده ها و رگ ها) را می پوشاند. یاخته های این بافت، به یکدیگر بسیار نزدیک اند و بین آنها فضای بین یاختهای اندکی وجود دارد. در زیر یاخته های این بافت، بخشی به نام غشای پایه وجود دارد که این یاخته ها را به یکدیگرو به بافت های زیر آن، متصل نگه می دارد.

🔶غشای پایه، شبکهای از رشته های پروتئینی و گلیکوپروتئینی (ترکیب کربوهیدرات و پروتئین) است. یاخته های بافت پوششی به شکل های متفاوتی مانند سنگفرشی، مکعبی و استوانه ای در یک یا چند لایه سازمان می یابند.

🔔بافت پیوندی
بافت پیوندی از انواع یاخته ها، رشته های پروتئینی مانند رشته های کلاژن و رشته های کشسان (ارتجاعی) و ماده ی زمینه ای تشکیل شده است. ماده زمینه ای بافت پیوندی ممکن است مایع، جامد و یا نیمه جامد باشد.

🔰بافت پیوندی سُست: در بافت پیوندی سست ماده ی زمینه ای شفاف، بی رنگ، چسبنده و مخلوطی از انواع مولکول های درشت مانند گلیکوپروتئین است. این بافت معمولا بافت پوششی را پشتیبانی می کند. (لایه های
لوله گوارش و صفاق)

🔰بافت پیوندی متراکم(رشته ای): نوع دیگری از بافت پیوندی است که میزان رشته های کلاژن آن از بافت پیوندی سست بیشتر، تعداد یاخته های آن کمتر و مادهی زمینه ایِ آن نیز اندک است؛ بنابراین مقاومت این بافت از بافت پیوندی سست بیشتر است. در زردپی و رباط بافت پیوندی متراکم وجود دارد.(پری کارد، اپی کارد، میوکارد قلب – درون دریچه های قلب – درم پوست – کپسول کلیه – کپسول مفصلی-رباط – زردپی – غلاف اطراف و درون ماهیچه ها – غلاف اطراف استخوان ها)

🔰 بافت چربی: نیز نوعی بافت پیوندی است که در آن یاخته های سرشار از چربی فراوان است. این بافت بزرگترین ذخیره انرژی در بدن است. بافت چربی نقش ضربه گیری هم دارد و به عنوان عایق حرارتی نیز عمل می کند. (اطراف قلب -اطراف چشم- اطراف کلیه – زیر درم پوست – نرمه گوش- مغز استخوان زرد)

🔰بافت غضروفی: در سر استخوان ها در مفصل غیرثابت – صفحه رشد استخوان-نای-نایژه -اپی گلوت- حنجره- نوک بینی- لاله گوش خون و استخوان انواع دیگر بافت پیوندی هستند.

(صلبیه – قرنیه – غالف و درون اعصاب – لایه خارجی سرخرگ ها و سیاهرگ ها – طناب اتصال دهنده تخمدان ها به رحم – پرده های مننژ- پوشش اطراف گیرنده فشار پوست – عایق بین دهلیزها و بطن ها –– اطراف شش ها نیز بافت پیوندی دارند.)

🔰یافت ماهیچه ای: انواع بافت های ماهیچهای در بدن انسان شامل اسکلتی(مخطط) ، صاف و قلبی می باشند

🔰بافت عصبی: می دانید یاخته های عصبی (نورون ها)، یاخته های اصلی بافت عصبی هستند. این یاخته ها با یاخته هایبافت های دیگر مانند یاخته های ماهیچه ارتباط دارند. یاخته های عصبی یاخته های ماهیچه را تحریک می کنند تا منقبض شوند.سلولهای غیر عصبی(نوروگلیا یا پشتیبان ها) هم جزو بافت عصبی می باشند

🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶

نکات کنکوری📝

📌بافت پوششی سنگفرشی چند لایه : دهان + مری + پوست – بافت پوششی سنگفرشی تک لایه : دیواره مویرگ خونی + لایه داخلی رگ خونی + دیواره داخلی قلب (آندوکارد ) + دیواره کیسه های هوایی (حبابک)- بافت پوششی مکعبی تک لایه : بخش اعظم نفرون (پیچ خورده نزدیک ، پیچخورده دور + هنله)+ دیواره مجاری غدد برون ریز– بافت پوششی استوانه ای تک لایه : معده ، روده باریک (ریزپرزدار) ، روده بزرگ

📌نکته : یاخته های بافت پوششی متنوع بوده و از نظر وظیفه خود دارای شکل خاصی هستند. در همگی تقریبا شکل هسته با شکل سلول مطابقت دارد.

📌نکته : هسته یاخته بافت سنگفرشی ، تقریبا عدسی شکل و پهن است- هسته یاخته استوانه ای بافت پوششی استوانهای یا بیضی شکل (کشیده) است. – هسته یاخته مکعبی در مرکز و تقریبا کروی شکل است.

📌یاخته های بافت پوششی مستقر بر غشای پایه هستند. غشای پایه متشکل از شبکه هایی از رشته های پروتئینی و گلیکوپروتئینی است. نتیجه : یاخته های بافت پوششی با رشته های پروتئینی در تماس هستند.

📌تذکر : غشای پایه ، سلول ندارد ، از جنس سلول نیست بنابراین فرایندهای یاخته ای در آن رخ نمی دهند. یعنی DNA ، RNA ، رونویسی ، همانندسازی DNA ، پروتئین سازی ، اندامک (شبکه آندوپلاسمی + دستگاه گلژی + لیزوزوم و …) ، سیتوپلاسم ، غشای پلاسمایی ، فسفولیپید ، کلسترول و … ندارد.

📌 انواع بافت پوششی در لوله گوارش : سنگفرشی چند لایه (دهان + مری) ، استوانه ای تک لایه (معده + روده ها) ، سنگفرشی تک لایه (دیواره مویرگ خونی لایه مخاطی) – دیواره مویرگ خونی با ماده مخاطی (لزج و چسبنده و دارای ضخامت متفاوت) در تماس نیست.

📌بافت پوششی لایه مخاطی در روده ، استوانه ای تک لایه است اما بافت پوششی بخش اعظم نفرون ، مکعبی است.

📌دیواره مویرگ از جنس بافت پوششی سنگفرشی تک لایه است. این بافت نازک بوده و سبب مبادله مواد بین خون و یاخته های دیگر میشود.

📌غشای پایه ساختار سلولی و توانایی مصرف ATP ندارد.

📌تشخیص جایگاه خورشید در آسمان و مقصد ، در پروانه مونارک بر عهده گروهی از نورون ها است. نورون جزو بافت عصبی است نه بافت پوششی.

📌این مسیر را به خوبی در ذهن بسپارید : سلول یوکاریوتی x با فعالیت شبکه آندوپلاسمی زبر (و ریبوزوم هایش) پروتئین ترشحی می سازد – پروتئین ترشحی درون ریزکیسه غشایی بسته بندی می شود – ریزکیسه به سمت دستگاه گلژی ارسال می گردد – دستگاه گلژی بر روی پروتئین ترشحی تغییراتی ایجاد میکند – دستگاه گلژی پروتئین ترشحی را در ریزکیسه غشایی بسته بندی کرده و به سمت غشای پلاسمایی ارسال میکند- ریزکیسه غشایی به غشای پلاسمایی متصل شده و پروتئین ترشحی را به بیرون اگزوسیتوز میکند

📌توجه : تمام پروتئین های ترشحی ساخته شده در یاخته یوکاریوتی (پادتن ، پرفورین ، لیزوزیم ، آنزیمهای گوارشی ، موسین ، هورمون های پروتئینی و…) مسیر بالا را طی میکنند.

📌نکته : کلاژن و پروتئینهای کشسان توسط یاخته پیوندی (طبق مسیر بالا) ساخته شده و سپس ترشح می شود.

📌تذکر : پروتئینهای موجود در بافت پیوندی (سست ، متراکم ، غضروف و …) از نظر قطر متفاوت هستند. و هم قطر نیستند

📌در انسان ، احتیاجات بافت ها به نحوی توسط خون تامین می شود. اگر به شکل بافت پیوندی سست در کتاب درسی دقت کنید متوجه می شوید رشته های پروتئینی در بافت پیوندی سست نسبت به یکدیگر موازی نیستند.

📌 درون یاختههای بافت چربی ، ماده چربی )تری گلیسرید( انباشته شده و باعث می شود هسته ، میتوکندری ها و … به حاشیه رانده شود.

📌انواع یاخته در بافت پیوندی خون  : گلبول قرمز (حامل گاز تنفسی)+ گلبول سفید (دفاع از بدن و ایمنی)

📌مونوسیت (نوعی یاخته مهاجر) از خون خارج شده و پس از ورود به بافت پیوندی سست تغییر شکل می دهد و به ماکروفاژ یا یاخته دندریتی تبدیل
میشود. ماکروفاژ درون بافت پیوندی سست مستقر می شود و میکروب ها و ذرات خارجی را طی آندوسیتوز میبلعد. (هضم میکروب درون ماکروفاژ ، توسط اندامک
لیزوزوم انجام می شود.)

📌هسته و شبکه آندوپلاسمی گسترده درون جسم سلولی نورون جای گرفته است.

📌آکسون پیام عصبی را از جسم سلولی دور میکند. گروهی از آکسون ها توسط غلاف میلین پوشیده شده اند.

📌بعضی دندریتها میلیندار بوده و بعضی فاقد میلین هستند.

📌دستگاه عصبی خودمختار بر ماهیچه صاف یا قلبی اثر میگذارد و دستگاه عصبی پیکری بر ماهیچه اسکلتی تاثیرگذار است.

📌نورون توانایی ایجاد پیام عصبی و هدایت آن در طول خود دارد و در نهایت پیام عصبی را به سلول بعدی منتقل میکند.

📌ماهیچه ها + غدد + نورون ⇐همه یاخته های مذکور هسته (دارای دنای خطی)و میتوکندری (دارای دنای حلقوی)دارند.

📌بافت ماهیچه اسکلتی  : (هر یاخته دراز و استوانه ای شکل + چند هستهای + دارای بخش های تیره و روشن + همواره تحت کنترل دستگاه عصبی پیکری + اغلب ارادی + در حین انعکاس غیرارادی)

📌بافت ماهیچه صاف  : (هر یاخته دوکی شکل + تک هستهای + حضور هسته در بخش پهن و میانی یاخته + بخش باریک هر یاخته مجاور بخش پهن یاخته مجاور + همواره غیرارادی و ناآگاهانه + تحت کنترل دستگاه عصبی خودمختار)

📌بافت ماهیچه قلبی  : (هر یاخته دراز ، استوانه ای ، منشعب + بیشتر تک هستهای بعضی دو هسته ای + ظاهری مخطط )مانند اسکلتی = دارای بخش های تیره و روشن( + همواره غیر ارادی + تحت کنترل دستگاه عصبی خودمختار )

📌تذکر بسیااار مهم : آغاز انقباض ماهیچه قلب زیر نظر بافت گرهی قلب است نه دستگاه عصبی و نورون.

📌در ماهیچه صاف طبق شکل کتاب درسی هر یاخته یک هسته در مرکز (بخش پهن خود)دارد

📌ماهیچه صاف و اسکلتی میتوانند استراحت پیوسته داشته باشند. نکته : ماهیچه قلبی استراحت پیوسته ندارد. 

📌نکته مهم : ماهیچه ها حین انقباض بر قطر آنها افزوده شده و از طول آنها کاسته میشود.

📌ماهیچه قلبی در اثر بافت گرهی قلب منقبض می شود و پیام عصبی در آغاز انقباضات قلب نقش ندارد. به منظور انقباض یون کلسیم از شبکه آندوپلاسمی به سیتوسل (ماده زمینه ای سیتوپلاسم) نشت کرده و انقباض با مصرف ATP رخ میدهد.

📌توجه : ویژگی بافت ها با تمام فصل ها در زیست قابلیت ترکیب دارد به همین دلیل این ابر تست (و ابر تست بعدی) ترکیبی با سایر فصلها نوشتیم. لطفا هر دو ابرتست را چندین بار بزنید و بررسی کنید. (هدف : چگونه ترکیب کردن بافت با بقیه فصلها را همین جا یاد بگیرید و در سایر فصلها خودتان ترکیب کنید که با نگاه طراح بیشتر آشنا شوید به این میگن یادگیری ماهیگیری)

📌بافت پیوندی معمولا فضای بین یاخته ای زیادی دارد

📌ماهیچه مستقر بر غشای پایه نیست.

📌در همه بافتها رشته های پروتئینی با ضخامت متفاوت (متنوع) وجود دارد.

📌نکته : درون سلوله ای زنده رشته های پروتئینی متنوع وجود دارد.

📌بافت پیوندی غشای پایه نمیسازد.

📌ماده زمینهای ویژه بافت پیوندی است.

📌بافت پوششی مستقر بر غشای پایه است.

📌بافت سنگفرشی تک لایه دیواره مویرگ ، هسته پهن دارد

📌ماهیچه قلب به زردپی و استتخوان متصتل نیست. ماهیچه استکلتی در بیشتر موارد توستط زردپی به استتخوان اتصال یافته است.

📌بافت چربی در بعضی از (نههه همه) بخشهای بدن نقش ضربه گیری دارد

📌لایه مخاطی دهان و مری متشکل از بافت پوششی چند لایه است (نه تک لایه)

📌طبق شکل کتاب یاخته های بافت پیوندی سست از نظر ظاهر متنوع بوده و گروهی از آنها دارای غشای پلاسمایی نامنظم (زائده دار)هستند.

📌طبق شتکل کتاب درستی در بافت پوششی سنگفرشی چند لایه یاخته های چسبیده به غشای پایه تقریبا مکعبی شکل بوده و نسبت به یاخته های
بالاتر کوچکتر هستند. یاخته های متصل به غشای پایه در سنگفرشی چند لایه قدرت تقسیم دارند

📌در (یا درون) یاخته بافت پوششی ، غشای پایه وجود ندارد.

📌ماهیچه قلبی همیشه غیرارادی و ناآگاهانه منقبض میشود

📌ماهیچه اسکلتی + قلبی – هر دو خط دار بوده و دارای بخشهای تیره و روشن هستند

📌همواره غیر ارادی (صاف + قلبی) و گاهی غیرارادی (ماهیچه استکلتی)– ماهیچه استکلتی دارای یاخته هایی است که بیش از دو هسته دارند.

📌ماهیچه اسکلتی در اغلب موارد ارادی و آگاهانه منقبض میشود. در طی شرایطی (مانند انعکاس = فصل یک یازدهم میخوانید) غیرارادی منقبض میشود و طول خود را کاهش میدهد.

📌یاخته ماهیچه اسکلتی استوانه ای شکل است نه دوکی شکل. یاخته ماهیچه صاف دوکی شکل است.فضای بین یاخته های بافت پوششی دیواره مویرگ خونی ناپیوسته زیاد است.

📌ماده دفعی (مانند CO2 و …) پس از خروج از یاخته در نهایت به خون (نوعی بافت پیوندی) وارد میشود.

📌در خون (نوعی بافت پیوندی) کلاژن وجود ندارد.

📌بافت پیوندی سست (نه همه انواع بافت پیوندی) معمولا بافت پوششی را پشتیبانی میکند. خون (نه همه انواع بافت پیوندی) در حمل پیک شیمیایی دوربرد (مانند هورمون)نقش دارد.

📌تذکر : بافت پیوندی سست همیشه بافت پوششی را پشتیبانی نمیکند معمولا این کار را انجام میدهد.

📌بخشی از ماده زمینه ای بافت پیوندی خون توسط کبد ساخته میشود.

📌بافت پوششی پوست ، نفرون ، حبابک ، مویرگ و رگ ، توانایی ساختن ماده مخاطی ندارند.

📌درون بافت پوششی مویرگ خونی وجود ندارد

📌غشای پایه با بافت پوششی و بافت زیرین خود در تماس است

📌یاخته های ماهیچه اسکلتی منشعب نیستند

📌طبق شکل کتاب درسی یاخته های متصل به غشای پایه در بافت سنگفرشی چند لایه ، هسته گرد در مرکز خود دارند

📌 طبق شکل کتاب در بافت پوششی یاخته ها به یکدیگر متصل هستند

📌بافت پیوندی (دارای سه بخش : انواعی یاخته + ماده زمینهای + انواعی از رشته های پروتئینی)

📌در سقف حفره بینی یاخته های استوانه ای شکل دیده میشود (زیست یازدهم). این یاخته ها متعلق به بافت پوششی بوده و مستقر بر غشای پایه (شبکهای از رشته های پروتئینی و گلیکوپروتئینی )ترکیب کربوهیدرات و پروتئین)) هستند

📌یاخته های غضروفی (یاخته های بافت سست ، متراکم ، استخوان) رشتته های پروتئینی با ضخامت متفاوت (کلاژن + الاستیک + …) تولید کرده و سپس طی اگزوسیتوز به بیرون میریزند

📌 همه یاخته های زنده انسان که هسته دارند ، دارای DNA و ژن هستتند. برای مثال همه سلول های هسته دار انسان ژن های دخیل در ساخته شدن ATP را دارند

📌گلبول قرمز بالغ موجود در خون انسان ، هسته و DNA ندارد. (این سوژه خیلی مهم و پر تکرار است)

📌همه یاخته های زنده در انسان ، برای هورمونهای تیروئیدی (T3 + T4 )گیرنده اختصاصی دارند.
📌نکته : گلبول قرمز میتوکندری ندارد و CO2 تولید نمیکند.

📌توجه : مطالب بیشتتری میشتود با بافتها ترکیب کرد اما ترجیح من این استت که در فصتلهای بعدی بافتها را به صتورت ترکیبی مطرح کنم که در آینده و به تدریج بر مفاهیم مستلط شتوید و نیازی به حفظ کردن نباشد

📌جانداران : 1 -پروکاریوت (باکتری) 2 -یوکاریوت (آغازیان + قارچها + گیاهان + جانوران)بنابراین باکتری جاندار است. باکتری پروکاریوت است. باکتری تک سلولی است. باکتری متعلق به جانوران نیست.

📌نکته : پروکاریوت ها هسته ، دنای خطی و اندامک غشادار (میتوکندری ، شبکه آندوپلاسمی ، گلژی ، لیزوزوم ، واکوئول و …) ندارند.

📌همه جانداران DNA( دنا) دارند. باکتری نوعی جاندار پروکاریوتی است. اما همه جانداران باکتری نیستند.

📌1 –بی مهره ها : اسفنج ها – کیسه تنان (هیدر + عروس دریایی + شقایق دریایی)– خارپوستان (ستاره دریایی) – کرمها (کرم خاکی حلقوی + پالناریای پهن + کرم کبد پهن + کرم کدو پهن) – نرم تنان (حلزون) – بندپایان (حشرات + هزارپایان + صدپایان و …)نکته : بیمهره ها اسکلت درونی (غضرو ف و استخوان)، دفاع اختصاصی (لنفوسیت + پادتن + پرفورین) و … ندارند.  3-مهرهداران : ماهی ها – دوزیستان – خزندگان – پرندگان – پستانداران

📌نکته : همه مهره داران اسکلت درونی (اغلب استخوانی + بعضی غضروفی) + دفاع اختصاصی + گردش خون بسته + قلب + … دارند.

📌نکته : همه جانوران پرسلولی هستند

📌باکتری جانداری پروکاریوت است که تک سلولی است نه پرسلولی

📌گروهی از آغازیان و گروهی از قارچ ها ، تک سلولی هستند.

📌نکته : همه جانوران ، همه گیاهان ، گروهی از قارچ ها و گروهی از اغازیان ، پرسلولی هستند.(حتما به قید ها توجه کنید)

📌نکته : جانداران یوکاریوتی موارد روبرو را دارند : هسته ، شبکه آندوپلاسمی ، دستگاه گلژی ، دنای خطی و حلقوی ، هیستون ، سه نوع RNAپلیمراز (آنزیم رونویسی کننده) و …

📌توجه : سایر نکات یوکاریوتها و پروکاریوتها در ادامه در کتاب زیست دوازدهم برای شما به صورت جمع بندی و طبقه بندی شده آورده ام

📌جانوران یوکاریوت هستند پس DNA خطی (درون هسته) و DNAحلقوی (درون میتوکندری) دارند.

📌باکتری از نظر ظاهر فقط DNA حلقوی دارد. اما یوکاریوت ها از نظر ظاهر DNA خطی (درون هسته) و DNA حلقوی (درون میتوکندری و …) دارند.

📌همه جانداران (یوکاریوت + پروکاریوت) ریبوزوم دارند. فقط یوکاریوت ها هسته و دنای خطی دارند.

📌باکتری اندامک غشادار (میتوکندری ، شبکه آندوپلاسمی ، دستگاه گلژی ، لیزوزوم ، واکوئول) و هسته ندارد.

📌یوکاریوتها اندامک غشادار و هسته دارند.

📌نکته : در باکتری دنا فقط حلقوی است. در یوکاریوتها دنای درون میتوکندری و کلروپلاست حلقوی بوده و دنای درون هسته ، خطی است.

📌در جانداران یوکاریوتی هیستون وجود دارد. هیستون به دنای خطی متصل شده و سبب فشردگی در دنای خطی میشود.

📌در جانداران یوکاریوتی ، فضای درون سلول توسط اندامک های غشادار مجزا شده و سطح وسیعی برای فعالیت های یاخته ای فراهم می شود.

📌باکتری اندامک غشادار ندارد. و دنای با کتری درون سیتوپلاسم قرار دارد. دنای باکتری توسط غشایی مجزا محصور نشده است.

📌همه جانداران ریبوزوم دارند و با ریبوزومهای خود پروتئینسازی میکنند.

پروانه مونارک

📌در بدن پروانه مونارک ، یاختههای عصبی (نورون هایی) وجود دارد که پروانه با استفاده از آنها ، جایگاه خورشید در آسمان و جهت مقصد را تشخیص میدهد و به سوی آن پرواز می کند.

📌در پروانه بالغ نر ، غدد جنسی نر و در پروانه ماده غدد جنسی ماده وجود دارد. غدد جنسی با تولید یاخته های با قابلیت لقاح ، شرایطی فراهم میکنند که این جانوران بچه دار شوند. یادتان باشد وقتی جاندار بچه دار می شود یعنی ژنهای خود را به نسل بعد انتقال داده است. برای مثال والدین شما ژن های خودشان را به نسل بعد (یعنی شما) انتقال داده اند

📌جمعیت پروانه مونارک هر سال هزاران کیلومتر از مکزیک تا جنوب کانادا و بالعکس میپیماید

📌فرایندهای یاخته ای و فعالیت جانور نیازمند انرژی زیستی است.

📌جانوران وقتی غذا میخورند مقداری انرژی وارد بدن خود میکنند. بخشی از این انرژی به صتورت گرما از دست میرود و بخشی دیگر را برای انجام فعالیت های زیستی خود استفاده میکنند.

📌جتانور نابالغ توانایی تولید مثل (یکی از هفتت ویژگی حیات) ندارد و گامت تولید نمیکند

📌در جانداران DNA وجود دارد. DNA حاوی اطلاعات لازم برای حیات ، رشد ، نمو ، تولید مثل و … است.

📌جانور با استفاده از نورون (نههه یاخته های گیرنده نور = چشم مرکب) جایگاه خورشید را تشخیص میدهد.

📌مهاجرت توسط مغز جانور تنظیم و پردازش میشود. مغز حشرات متشکل از چند گره به هم جوش خورده است.

📌توجه : مطالب مربوط به حشرات در فصلهای بعد آمده است ترجیح بنده این است که شما در هر فصل مطالب حشرات را یاد بگیرید و سپس در ادامه مطالب حشرات با فصلهای گذشته ترکیب شود ولی به صورت خالصه مطالب ترکیبی حشرات در زیر آمده است که به تدریج در طول این کتاب همگی را یاد می گیرید.

📌نکات ترکیبی حشرررات: دارای لوله ی گوارش تنفس نایدیسی (وابستگی به گردش مواد ندارد) سامانه گردش باز همولنف (نقش همولنف : خون و لنف و آب میان بافتی( لوله های مالپیگی )دفع اوریک اسید با آب اندک و صرف انرژی