دیوارۀ یاخته ای

🔶اگر از شما بپرسند که یاخته در گیاهان چه تفاوتی با یاخته در جانوران دارد، احتمالا سبزدیسه (کلروپلاست)، دیواره را نیز نام میبرید. یاخته، اولین بار در بافت چوبپنبه، مشاهده شد (شکل 1.)

🔶چوب پنبه از یاختههای مرده تشکیل شده است. یاخته های این بافت درمشاهده با میکروسکوپ به صورت مجموعه حفره هایی دیده میشوند که دیواره هایی آنها را از یکدیگر جدا کردهاند. این دیوارهها، دیوارۀ یاخته ای و تنها بخش باقی مانده از یاختۀ گیاهی در بافتی مرده اند.

🔶دیوارۀ یاختهای در بافتهای زندۀ گیاه، بخشی به نام پروتوپلاست را در بر میگیرد. پروتوپالست شامل غشا، سیتوپلاسم و هسته است (شکل 2.)دیواره عملکردهای متفاوتی دارد. حفظ شکل و استحکام یاخته ها و در نتیجه استحکام پیکر گیاه،کنترل تبادل مواد بین یاختهها و جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا؛ از کارهای دیوارۀ یاختهای است. برای پی بردن به نقش دیواره در هر یک از این کارها ابتدا باید ساختار دیواره را بشناسیم.

🔶به شکل 3 توجه کنید! در تقسیم یاختۀ گیاهی بعد از تقسیم هسته، لایه ای به نام تیغۀ میانی تشکیل میشود. این لایه، سیتوپلاسم را به دوبخش تقسیم میکند و در نتیجه، دو یاخته ایجاد میشود. تیغۀ میانی از پکتین ساخته شده است. پکتین مانند چسب عمل میکند و دو یاخته را درکنار هم نگه میدارد.

🔶پروتوپلاست هریک از یاخته های تازه تشکیل شده، دیوارۀ نخستین را میسازد. در این دیواره، علاوه بر پکتین رشته های سلولز وجود دارند. دیوارۀ نخستین، مانند قالبی، پروتوپلاست را در برمیگیرد؛ اما مانع رشد آن نمیشود؛ زیرا قابلیت گسترش و کشش دارد و همراه با رشد پروتوپلاست و اضافه شدن ترکیبات سازندۀ دیواره، اندازۀ آن نیز افزایش مییابد.

🔶در بعضی یاخته های گیاهی، لایه های دیگری نیز ساخته میشود که به مجموع آنها دیوارۀ پسین میگویند. رشته های سلولزی در هر لایه از دیواره پسین با هم موازی و با لایۀ دیگر زاویه دارند. استحکام و تراکم این دیواره از دیوارۀ نخستین بیشتر است (شکل 4 .)دیوارۀ پسین مانع از رشد یاخته میشود.

🔶دیدیم که دیوارۀ یاخته ای، دور تا دور یاخته را میپوشاند. آیا این دیواره، یاختهها را بهطور کامل از هم جدا میکند؟ مشاهدۀ بافتهای گیاهی با میکروسکوپ الکترونی نشان میدهد که کانالهای سیتوپلاسمیاز یاخته ای به یاختۀ دیگر کشیده شدهاند. به این کانالها، پلاسمودسم میگویند (شکل 5 .)

🔶مواد مغذی و ترکیبات دیگر میتوانند از راه پلاسمودسمها از یاخته ای به یاختۀ دیگر بروند. پلاسمودسمها در مناطقی از دیواره به نام لان، به فراوانی وجود دارند. لان به منطقه ای گفته میشود که دیوارۀ یاختهای در آنجا نازک مانده است.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰واکوئول،محلی برای ذخیره
🔶چگونه گیاه پژمرده بعد از آبیاری شاداب میشود؟ برای پاسخ به این پرسش باید نگاهی دقیق به یاختۀ گیاه داشته باشیم. میدانیم یکی از ویژگیهای یاخته های گیاهی، داشتن اندامکی به نام واکوئول است. در این اندامک، مایعی به نام شیرۀ واکوئولی قرار دارد. شیرۀ واکوئولی ترکیبی از آب و مواد دیگر است. مقدار و ترکیب این شیره، از گیاهی به گیاه دیگر و حتی از بافتی به بافت دیگر فرق میکند.

🔶بعضی یاخته های گیاهی واکوئول درشتی دارند که بیشتر حجم یاخته را اشغال میکند (شکل2 .)به شکل 6 نگاه کنید! وقتی تعداد مولکول های آب در واحد حجم در محیط بیشتر از یاخته باشد، آب وارد یاخته میشود، در نتیجه پروتوپلاست حجیم و به دیواره فشار میآورد. در این حالت واکوئولها پر آب و حجیماند.

🔶دیوارۀ یاخته ای در برابر این فشار تا حدی کشیده میشود، اما پاره نمیشود. یاخته در این وضعیت در حالت تورژسانس یا تورم است. حالت تورم یاخته ها در بافتهای گیاهی سبب میشود که اندامهای غیر چوبی، مانند برگ وگیاهان علفی استوار بمانند.

🔶اگر به هر علتی تراکم آب کم شود، پروتوپلاست جمع میشود و از دیواره فاصله میگیرد. این وضعیت، پلاسمولیز نامیده میشود. اگر پلاسمولیز طولانی مدت باشد، پژمردگی حتی با آبیاری فراوان نیز رفع نمیشود و گیاه به دنبال مرگ یاخته هایش، میمیرد.

🔶به جز آب، واکوئول محل ذخیرۀ ترکیبات پروتئینی، اسیدی و رنگی است که در گیاه ساخته میشوند؛ آنتوسیانین یکی از ترکیبات رنگی است که در واکوئول ذخیره میشود. آنتوسیانین در ریشۀ چغندر قرمز، کلم بنفش و میوه هایی مانند پرتقال توسرخ، به مقدار فراوانی وجود دارد. جالب است که رنگ آنتوسیانین در pHهای متفاوت تغییر میکند.

🔶پروتئین، یکی دیگر از ترکیباتی است که در واکوئول ذخیره میشود. گلوتن یکی از اینپروتئینهاست که در گندم و جو ذخیره میشود و برای رشد و نمو رویان به مصرف میرسد (شکل 7)

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰رنگ ها در گیاهان
🔶گیاهان را به سبز بودن میشناسیم؛ در حالی که انواعی از رنگها در گیاهان دیده میشود. دانستیم که بعضی رنگها به علت وجود موادرنگی در واکوئول است. آیا رنگ زرد یا نارنجی ریشۀ هویج، و رنگ قرمز میوۀ گوجه فرنگی مربوط به ترکیبات رنگی در واکوئولهاست؟ پاسخ منفی است.

🔶یکی دیگر از ویژگی های یاخته های گیاهی، داشتن اندامکی به نام دیسه(پلاست) است. انواعی از دیسه ها در گیاهان وجود دارد (شکل 8 .)سبز دیسه (کلروپلاست) به مقدار فراوانی سبزینه دارد. به همین علت گیاهان، سبز دیده میشوند.

🔶نوع دیگری دیسه وجود دارد که در آن، رنگیزه هایی با نام کاروتنوئیدها ذخیره میشوند. به این رنگدیسهها رنگدیسه (کروموپلاست)میگویند؛ مثالا در یاخته های ریشۀ گیاه هویج، مقدار فراوانی کاروتن دارند که نارنجی است. مشخص شده است که ترکیبات رنگی در واکوئول و رنگدیسه، پاداکسنده(آنتی اکسیدان) اند.ترکیبات پاداُکسنده در پیشگیری از سرطان و نیز بهبود کارکرد مغز و اندامهای دیگر نقش مثبتی دارند.

🔶بعضی دیسه ها رنگیزه ندارند، مثالا در دیسه های یاختهه ای بخش خوراکی سیب زمینی، به مقدار فراوانی نشاسته ذخیره شده است که به همین علت به آن نشادیسه (آمیلوپلاست)میگویند. وجود نشادیسه در بخش خوراکی سیب زمینی را چگونه نشان میدهید؟

🔶ذخیرۀ نشاسته، هنگام رویش جوانه های سیب زمینی، برای رشد جوانه ها و تشکیل پایه های جدید از گیاه سیب زمینی مصرف میشود. سبزدیسه ها کاروتنوئید هم دارند که با رنگ سبزینه پوشیده میشوند؛ در پاییز با کاهش طول روز و کم شدن نور، ساختار سبزدیسه ها در بعضی گیاهان تغییر میکند و به رنگدیسه تبدیل میشوند. در این هنگام سبزینه در برگ تجزیه میشود و مقدار کاروتنوئیدها افزایش مییابد.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰ترکیبات دیگر در گیاهان
🔶معمولا گیاهان را به عنوان جانداران غذا ساز میشناسیم، اما گیاهان ترکیبات دیگری میسازند که استفاده هایی به غیر از غذا دارند (شکل9)؛ مثالا قبل از تولید رنگهای شیمیایی، گیاهان از منابع اصلی تولید رنگ برای رنگ آمیزی الیاف بودند.آیا میدانید قبل از تولید رنگ های شیمیایی از چه گیاهانی برای رنگ آمیزی الیاف فرش استفاده میشد؟

🔶اگر دمبرگ انجیر را ببرید یا اینکه میوۀ تازۀ انجیر را از شاخه جدا کنید، از محل برش، شیرۀ سفید رنگی خارج میشود که به آن شیرابه میگویند.ترکیب شیرابه،در گیاهان متفاوت، فرق میکند. لاستیک برای اولین بار از شیرابۀ نوعی درخت ساخته شد.

🔶آلکالوئیدها از ترکیبات گیاهی اند و در شیرابۀ بعضی گیاهان به مقدار فراوانی وجود دارند. نقش آنها دفاع از گیاهان در برابر گیاه خواران است. آلکالوئیدها را در ساختن داروهایی مانند مسکن ها آرامبخش ها و داروهای ضد سرطان به کار میبرند. اما بعضی آلکالوئیدها اعتیادآورند.امروزه مصرف مواد اعتیادآور، از معضلات بسیاری از کشورهاست که سلامت و امنیت آنها را تهدید میکند.

🔶آیا گیاهی بودن یک ترکیب به معنی بی ضرر بودن آن است؟ شرکتهای تجاری در تبلیغ محصولات خود و تشویق مردم برای خرید، عبارت محصولات کاملا گیاهی است و هیچ ضرری ندارد! را به کار میبرند. در حالی که ترکیباتی در گیاهان ساخته میشود که در مقادیر متفاوت، ممکن است سرطان زا، مسموم کننده یا حتی کشنده باشند.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

نکات کنکوری

(از یاخته تا گیاه)

📌دیواره یاختهایدرگیاهان(برخلاف جانوران) دیده می شود و میتواند شامل سه بخشتیغه میانی،دیواره نخستین و دیواره پسینباشد

📌تیغه میانی :نخستین، اولین، قدیمی ترین و نازکترین لایه دیواره-تشکیل در هنگام تقسیم سیتوپلاسم (سیتوکینز) یاخته گیاهی–ناشی ازتجمع وزیکولهایی حاوی پکتین(ماده سازنده تیغه میانی-مانند چسب) در میانه یاخته و تشکیل یک وزیکول بزرگ و نهایتا تشکیل تیغه میانی–مشترک بین دو یاخته گیاهی مجاور(ساخته شده توسط دو یاخته)

📌دیواره نخستین:حاصل از فعالیت پروتوپلاست هریک از یاخته های تازه تشکیل شده–حاوی رشته های سلولزی در بستری ازپروتئین ها وانواعی از پلی ساکاریدهای غیررشته ای–دربرگرفتن یاخته مانندیک قالب–دارای قابلیت رشد وگسترش-درتماس با غشای یاخته(اگردیواره پسین نداشته باشد)–ممانعت از رشد ندارد

📌دیواره پسین:جدیدترین و ضخیمترین لایه دیواره-تشکیل در بعضی یاخته های مسن و یاخته های بافت آوند چوبی و اسکلرانشیمی و …–متشکل از چند لایه با ضخامت های متفاوت و حاوی رشته های موازی سلولزی در هر لایه که جهت گیری آن ها در هرلایه متفاوت ازلایه هایدیگر است-دارای استحکام و تراکم بیشتر نسبت به دیواره نخستین–مهارکننده(متوقف کننده)رشدگیاه پس ازتشکیل و درشرایطی سبب مرگ یاخته گیاهی میشود

📌یاخته هایی که فاقد دیواره پسین هستند، دیواره نخستین در آنها از یک طرف با تیغه میانی واز طرف دیگر با غشای پلاسمایی در تماس میباشد. مانند یاختههای پارانشیمی ، کلانشیمی ،روپوست و…

📌دیوارە نخستین مانندقالبی،پروتوپلاست رادربرمیگیرد؛اما مانع رشد آن نمی شود؛زیرا قابلیت گسترش و کشش دارد و همراه با رشد پروتوپلاست و اضافه شدن ترکیبات سازندەدیواره،اندازە آن نیز افزایش مییابد

📌تیغه میانی و دیواره نخستین (برخلاف دیواره پسین) مانع رشد یاخته نمیشوند

📌یاخته گیاهی زنده کامل :دیواره + غشای پلاسمایی + سیتوپلاسم + هسته مثال : پارانشیم +کلانشیم + روپوست

📌پروتوپلاست :غشای پلاسمایی + سیتوپلاسم + هسته

📌یاخته گیاهی مرده :دیواره(تیغه میانی ، نخستین و پسین)–فاقد پروتوپلاست مثال:عنصر آوندی+تراکئید+فیبر+اسکلرئید

📌اندامک های معمول در یاخته گیاهی :شبکه آندوپلاسمی + گلژی + واکوئول + میتوکندری+ کلروپلاست + پلاست + ریبوزوم

📌یک یاخته نمیتواند دیواره نخستین یاخته همسایه خودرا بسازد.

📌رشته های سلولزی در هرلایه از دیواره پسین با هم موازی و نسبت به لایة دیگر زاویه دارهستند.

📌تیغة میانی از پکتین ساخته شده است.پکتین مانند چسب عمل میکند و دو یاخته را درکنار هم نگه میدارد

📌دیواره سازی از بیرون به داخل صورت میگیرد وتیغه میانی قدیمیترین دیواره است.یعنی دیواره تازه ساخته شدهبه هسته یاخته نزدیک تراست.

📌تیغه میانی ، دیواره نخستین و دیواره پسین ، دراستحکام یاخته نقش دارند

📌دیواره عملکرد های متفاوتی دارد.حفظ شکل یاخته ها،استحکام یاخته ها و در نتیجه استحکام پیکر گیاه،کنترل تبادل مواد بین یاخته ها در گیاه و جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا ، از کارهای دیوارٔەیاخته ای است.هرسه بخشت شکیل دهنده دیواره درعملکرد های دیواره نقش دارند.

📌پلاسمودسم :کانال های سیتوپلاسمی از یاخته ای زنده به یاخته زنده دیگر

📌لان :منطقه ای که دیوارٔەیاختهایدرآنجانازکماندهاست.

📌مواد مغذی(گلوکز + آمینواسید + مواد معدنی و …)و ترکیبات دیگر(تنظیم کننده های رشد + عوامل بیماری زا + ویروس ها و … ) میتوانند از راه پلاسمودسم ها از یاخته ای (زنده) بهیاختة زنده دیگر بروند. (یاخته مرده لان دارد اما پروتوپلاست و پلاسمودسم ندارد)

📌در یاخته هایی که دیواره پسین دارند ،قطعا دیواره نخستین و تیغه میانی وجود داشته ودیواره نخستین با سایرین در تماس است (مانند تراکئید ، عنصر آوندی ، فیبر و اسکلرئید) . اما گروهی از یاخته ها دیواره پسین ندارند. دراین صورت دیواره نخستین فقط با تیغه میانی و غشایپلاسمایی در تماس است مانند یاخته روپوستی + پارانشیم و کلانشیم

📌کانال های سیتوپلاسمی از یاخته ای به یاختة دیگر کشیده شده اند. به این کانال ها،پلاسمودسم میگویند؛ پلاسمودسم ها در مناطقی از دیواره به نام لان، به فراوانی وجود دارند ؛بنابراین ارتباط بین دو یاخته گیاهی از طریق پلاسمودسم(کانال سیتوپلاسمی) یا لان و یا هر دو می باشد.

📌سلول گیاهی مرده :ارتباط فقط توسط لان

📌سلول گیاهی زنده :ارتباط توسط لان+پلاسمودسم

📌در گروهی از یاخته های گیاهی (که دیواره پسین ندارند و زنده هستند) ،دیواره نخستین از سمت بیرون با تیغه میانی و از سمت داخل با غشای پلاسمایی در تماس است.

📌در تقسیم یاخته گیاهی با به هم پیوستن وزیکول های ارسالی ، لایه ای به نام تیغه میانی تشکیل میشود. این لایه،سیتوپلاسم را به دو بخش تقسیم میکند و در نتیجه، دویاخته ایجادمی شود

📌بین پلاسمودسم(کانال سیتوپلاسمی) و دیواره سلولی یاخته گیاهی ،غشای پلاسمایی قراردارد.دیواره مستقیما باسیتوپلاسمدر تماس نیست. دیواره با غشای پلاسمایی در تماس است.

📌یاخته با قابلیت تقسیم، تیغه میانی ، دیواره نخستین ،پروتوپلاست فعال و پلاسمودسم دارد

📌پروتوپلاست شامل غشا،سیتوپلاسم و هسته است.(دیواره جزءپروتوپلاست نیست)

📌همة یاخته های زنده گیاهی،دارای پروتوپلاست می باشند ولی گروهی از یاخته های گیاهی کلروپلاست(اندامک دو غشایی و دارای دنای حلقوی) داشته و توانایی فتوسنتز دارند

📌در جانداران فتوسنتز کننده ، ساختن مواد آلی از مواد معدنی در حضور نور، فتوسنتز نام دارد

واکوئول ، محلی برای ذخیره

📌تورژسانس: در شرایطی که مقدار آب در محیط بیشتر از مقدار آن در یاخته است . (فشار اسمزی درون یاخته بیشتر از محیط اطراف)–ورود آب ازطریق اسمز به یاخته بدون صرف انرژی–ذخیره آب در واکوئول وافزایش حجم واندازه آن–کاهش فاصله پروتوپلاست و دیواره(چسبیدن پروتوپلاست به دیواره)–افزایش کشیدگی دیواره-سبب استوار ماندن اندام غیرچوبی(مثل برگ)در گیاهان علفی

📌پلاسمولیز: در شرایطی که مقدار آب در محیط کمتر از مقدار آن در یاخته است. (فشار اسمزی درون یاخته کمتر از محیط اطراف)–خروج آب ازطریق اسمز ازیاخته بدون صرف انرژی–خروج آب از واکوئول وکاهش حجم و اندازه آن–افزایش فاصله پروتوپلاست و دیواره(جمع شدن وچروکیده شدن پروتوپلاست)-کاهش کشیدگی دیواره-اتصال بخش هایی از غشای پلاسمایی به دیواره یاخته ای–درشرایطی که به مدت طولانی طول بکشد،وقوع مرگ یاخته های گیاه

📌شیره واکوئولی ترکیبی ازآب و مواد دیگر است.مقدار و ترکیب این شیره،ازگیاهی به گیاهدیگر و حتی از بافتی به بافت دیگر فرق می کند

📌واکوئولبه دنبال ذخیره آب سبب تورژسانس یا تورم یاخته میشود. حالت تورم یاخته ها در بافت های گیاهی سبب میشود که اندام های غیر چوبی، مانند برگ وگیاهان علفی استوار بمانند

📌به دنبالاز دست دادن آب،پروتوپلاستاز دیوارهفاصلهگرفته و سبب کاهش فشار دو یاخته ی مجاور به یکدیگر می شود

📌آنتوسیانین یکی از ترکیبات رنگی است که در واکوئول ذخیره میشود. آنتوسیانین در ریشهچغندر قرمز ، کلم بنفش و میوههایی مانند پرتقال توسرخ ، به مقدار فراوانی وجود دارد

📌پروتئین، یکی دیگر از ترکیباتی است که درواکوئول ذخیره میشود.گلوتن یکی از این پروتئین هاست که درگندم و جو ذخیره می شود و برای رشد و نمو رویان به مصرف می رسد.این پروتئین در برخی از افراد باعث بیماری سلیاکمی شود که در این بیماری یاخته های روده تخریب میشوند و ریزپرزها و حتی پرزها از بین می روند. درنتیجه، سطح جذب مواد،کاهش شدیدی پیدا می کند و بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز بدن جذب نمی شوند

📌آهن، فولیک اسید و ویتامینB12برای ساخت گلبول قرمز لازم و ضروری هستند. دربیماری سلیاک در صورت عدم جذب یا کاهش جذب این مواد ، فعالیت مغز قرمز استخوان کاهش یافته وکم خون یرخ میدهد.

📌بعضی یاخته های گیاهی واکوئول درشتی دارند که در حالت تورژسانس یا تورم به دیواره فشاروارد می کند

📌در حالتی که یاخته گیاهی درتورژسانس باشد ، بیشتر حجم درون یاخته توسط واکوئول مرکزی اشغال می شود. دراین حالت واکوئول مرکزی به سیتوسل(ماده زمینه ای سیتوپلاسم)فشار وارد کرده و سیتوسل به شکل لایه ای نازک به صورت چسبیده به غشا قرار می گیرد

📌بعضی از یاخته های گیاهی که واکوئول درشتی دارند ، آب را در خود ذخیره میکنند

📌درپلاسمولیز فشار وارده به دیواره کاهش مییابد ؛ در این حالت حجم پروتوپلاست کممی شود ولی حجم یاخته به مقدار اندک کاهش می یابد.(به علت حضور دیواره سلول خیلی جمع نمیشود.)

📌پروتئین گلوتن در واکوئول ذخیره میشودکه در رشد و نمو تخم اصلی غلات به مصرفمی رسد.

رنگ ها در گیاهان

📌کلروپلاست:نوعی اندامک دوغشایی و دارای سه فضا، واجد تیلاکوئیدها ، دارای رنگیزه های کلروفیل (به مقدارفراوان) و کاروتنوئید، محل تثبیت کربن دی اکسید طی چرخه کالوین، محل تولید قند (تبدیل انرژی نوری به شیمیایی طی فتوسنتز) و دارای دو نوع اسید نوکلئیک(دنای حلقوی و رنای خطی)

📌کروموپلاست:دارای رنگیزه های مختلف (ترکیبات رنگی) شامل کاروتنوئید، کاروتن (ریشه هویج)←همانند ترکیبات رنگی واکوئول ها دارای ویژگی پاد اکسندگی و در نتیجه نقش مثبت در پیشگیری از سرطان و بهبود عملکرد مغز و سایر اندامها دارد

📌آمیلوپلاست :در غده سیب زمینی (ساقه تغییر یافته) محل ذخیره نشاسته(مصرف برای رشد جوانه ها و تشکیل پایه جدید)

📌ترکیبات رنگی در واکوئولو رنگ دیسه،پاداکسنده(آنتی اکسیدان) اند. ترکیباتپاداکسنده در پیشگیری از سرطانو نیز بهبود کارکرد مغز و اندام های دیگر نقش مثبتی دارند

📌بعضی دیسه ها رنگیزه ندارند،مثلا در دیسه های یاخته های بخش خوراکی سیب زمینی،به مقدار فراوانی نشاسته ذخیره شده است که به همین علت به آن نشادیسه (آمیلوپلاست) میگویند. در آمیلوپلاست ترکیبات رنگی (کاروتنوئید و کلروفیل) تشکیل نمیشود

📌پلاست دارای دو غشا ، دنای حلقوی ، انواعی از رنا و ریبوزوم است.

📌در پاییز با کاهش طول روز و کم شدن نور، ساختار سبزدیسه ها در بعضی گیاهان تغییر میکند و به رنگ دیسه تبدیل میشوند.

📌در فصل پاییز تغییرات هورمون هایی (مثل هورمون اتیلن) باعث فعال شدن آنزیم های تجزیه کننده دیواره و افتادن برگ می شوند

📌آمیلاز بزاق ،نشاسته را به مولکول های دو یا چندگلوکزیتبدیل میکند.

📌واکوئول تک غشایی بوده ولی دیسه(پلاست) دو غشایی است.–واکوئول،دنا،رنا، رونویسی،همانندسازی،ریبوزوموپروتئینسازی ندارد اما پلاست دنا ، رنا ، رونویسی ، همانندسازی ، ریبوزوم و پروتئین سازی دارد

📌اگر دم برگ انجیر را ببرید یا اینکه میوە تازە انجیر را ازشاخه جداکنید،ازمحل برش،شیرە سفیدرنگی خارج میشود که به آن شیرابه میگویند.ترکیب شیرابه، در گیاهان متفاوت،فرق میکند.لاستیک برای اولین بار ازشیرابةنوعی درخت ساخته شد.شیرابه درپلاست ذخیره نمی شود.

از ترکیبات دیگر در گیاهان تا آخر گفتار جز حذفیات است❌

نکات پوشش داد نشده