ساختار دستگاه عصبی

(در گذشته آموختید که دستگاه عصبی دو بخش مرکزی و محیطی دارد.)

🔰دستگاه عصبی مرکزی
  🔶دستگاه عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است که مراکز نظارت بر فعالیت های بدن اند. این دستگاه، اطلاعات دریافتی از محیط و درون بدن را تفسیر می کند و به آنها پاسخ می دهد. مغز و نخاع از دو بخش ماده خاکستری و ماده سفید تشکیل شده اند.
🔰ماده خاکستری شامل
  🔶جسم یاخته های عصبی و رشته های عصبی بدون میلین و ماده سفید، اجتماع رشته های میلین دار است.شکل مقابل را ببینید و محل قرار گرفتن ماده خاکستری و مادهی سفید در مغز و نخاع را مقایسه کنید.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰حفاظت از مغز و نخاع
  🔶علاوه بر استخوان های جمجمه و ستون مهره، سه پرده از نوع بافت پیوندی به نام پرده های مننژ از مغز و نخاع حفاظت می کنند. فضای بین پرده ها را مایع مغزی ـ نخاعی پر کرده است که مانند یک ضربه گیر، دستگاه عصبی مرکزی را در برابر ضربه حفاظت می کند.در سال گذشته با انواع مویرگ ها آشنا شدید. مویرگ های  دستگاه عصبی مرکزی از کدام نوع اند و چه ویژگی دارند؟

🔶(مویرگ های پیوسته) یاخته های بافت پوششی مویرگ های مغز و نخاع به یکدیگر چسبیده اند و بین آنها منفذی وجود ندارد. در نتیجه بسیاری از مواد و میکروب ها در شرایط طبیعی نمی توانند به مغز وارد شوند. این عامل حفاظت کننده در مغز، سد خونی ـ مغزی و در نخاع سد خونی – نخاعی نام دارد. البته مولکول هایی مثل اکسیژن، گلوکز و آمینواسیدها و برخی داروها می توانند از این سد عبور کنند.

⚜️مغز:می دانید مغز از سه بخش اصلی مخ، مخچه و ساقه ی مغز تشکیل شده است.

⚜️نیمکره های مخ: در انسان بیشتر حجم مغز را مخ تشکیل می دهد. دو نیمکره مخ با رشته های عصبی به هم متصل اند. رابط های سفید رنگ به نام رابط پینه ای و سه گوش از این رشته های عصبی اند که هنگام تشریح مغز آنها را می بینید. (رابط سه گوش در زیر رابط پینه ای قرار داشته و دو طرف آن ها فضای بطن های 1و2 مغز و داخل آنها اجسام مخطط قرار دارند.

شبکه های مویرگی که مایع مغزی-نخاعی را ترشح می کنند نیز درون این بطن ها دیده می شود.)دو نیمکره به طور همزمان از همه بدن، اطلاعات را دریافت و پردازش می کنند تا بخش های مختلف بدن به طور هماهنگ فعالیت کنند. هر نیمکره کارهای اختصاصی نیز دارد؛ مثلا بخش هایی از نیمکره چپ به توانایی در ریاضیات و استدلال مربوط اند و نیمکره راست در مهارت های هنری تخصص یافته است.

بخش خارجی نیمکره های مخ، یعنی قشر مخ از ماده خاکستری است و سطح وسیعی را با ضخامت چند میلی متر تشکیل می دهد. قشر مخ، چین خورده است و شیارهای متعددی دارد.شیارهای عمیق هر یک از نیمکره های مخ را به چهار لوب پس سری، گیجگاهی، آهیانه و پیشانی تقسیم می کنند. قشر مخ شامل بخش های حسی، حرکتی و ارتباطی است.

بخش های حسی، پیام های حسی را دریافت می کنند. بخش های حرکتی به ماهیچه ها و غده ها، پیام می فرستند. بخش های ارتباطی بین بخش های حسی و حرکتی ارتباط برقرار می کنند. قشر مخ، جایگاه پردازش نهایی اطلاعات ورودی به مغز است که نتیجه آن یادگیری، تفکر و عملکرد هوشمندانه است.

⚜️ساقه مغز: ساقه ی مغز از مغز میانی، پل مغزی و بصل النخاع تشکیل شده است.

⚜️مغز میانی: در بالای پل مغزی قرار دارد و یاخته های عصبی آن، در فعالیت های مختلف از جمله شنوایی، بینایی و حرکتنقش دارند. برجستگی های چهارگانه بخشی از مغز میانی اند که هنگام تشریح مغز می توانید آنها را ببینید.
⚜️پل مغزی: در تنظیم فعالیت های مختلف از جمله تنفس، ترشح بزاق و اشک نقش دارد.

⚜️بصل النخاع: پائین ترین بخش مغز است که در بالای نخاع قرار دارد. بصل النخاع ، فشارخون و ضربان قلب را تنظیم می کند و مرکز انعکاس هایی مانند عطسه، بلع و سرفه و مرکز اصلی تنظیم تنفس است.مرکز هماهنگی اعصاب خودمختار قلب در بصل النخاع و پل مغزی و در نزدیکی مرکز تنظیم تنفس قرار دارد

⚜️مخچه: مخچه در پشت ساقه مغز و پشت بطن 4 قرار دارد و شامل دو نیمکره و بخشی به نام کرمینه در وسط آنهاست. مخچه مرکز تنظیم وضعیت بدن و تعادل آن است. مخچه به طور پیوسته از بخش های دیگر مغز، نخاع و اندام های حسی، مانند ماهیچه های اسکلتی، زردپی ها، مفصل ها، پوست، چشم ها و گوش ها پیام را دریافت و بررسی می کند تا فعالیت ماهیچه ها و حرکات بدن را در حالت های گوناگون به کمک مغز و نخاع هماهنگ کند. ماده سفید مخچه درخت زندگی نامیده می شود.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰ساختارهای دیگر مغز

⚜️تالاموس ها:محل پردازش اولیه و تقویت اطلاعات حسی است. (در مغز دو تالاموس با یک رابط سست وجود داشته و در عقب آنها بطن سوم قرار دارد.) اغلب پیام های حسی در تالاموس گرد هم می آیند تا به بخش های مربوط در قشر مخ، جهت پردازش نهایی فرستاده شوند.

⚜️هیپوتالاموس:در زیر تالاموس قرار دارد و دمای بدن، تعداد ضربان قلب، فشار خون، تشنگی، گرسنگی و خواب را تنظیم می کند

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰سامانه کناره ای (لیمبیک)
  🔶با قشر مخ، تالاموس و هیپوتالاموس ارتباط دارد و در حافظه و احساساتی مانند ترس، خشم و لذت نقش ایفا می کند.اسبک مغز (هیپوکامپ)یکی از اجزای سامانه لیمبیک است که در تشکیل حافظه و یادگیری نقش دارد. حافظه افرادی که هیپوکامپ آنان آسیب دیده، یا با جراجی برداشته شده است، دچار اختلال می شود.

🔶این افراد نمی توانند نام افراد جدید را  حتی اگر هر روز با آنها در تماس باشند، به خاطر بسپارند. نام های جدید، حداکثر فقط برای چند دقیقه در ذهن این افراد باقی می ماند. البته آنان برای به یاد آوردن خاطرات مربوط به قبل از آسیب دیدگی، مشکل چندانی ندارند.

🔶پژوهشگران بر این باورند که هیپوکامپ در ایجاد حافظه کوتاه مدت و تبدیل آن به حافظه بلند مدت نقش دارد؛ مثالً وقتی شماره تلفنی را می خوانیم، یا می شنویم، ممکن است  پس از زمان کوتاهی آن را از یاد ببریم، ولی وقتی آن را بارها به کار بریم، در حافظه بلند مدت ذخیره می شود.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰اعتیاد
  🔶اعتیاد وابستگی همیشگی به مصرف یک ماده، یا انجام یک رفتار است که ترک آن مشکالت جسمی و روانی برای فرد به وجود می آورد. وابستگی به اینترنت یا بازی های رایانه ای نیز نمونه ای از اعتیادهای رفتاریاند. مواد گوناگون مانند الکل، کوکائین، نیکوتین، هروئین، مورفین و حتی کافئین قهوه اعتیادآورند.

🔶اعتیاد نه فقط سالمت جسمی و روانی فرد مصرف کننده، بلکه سالمت خانواده او و نیز افراد دیگر اجتماع را به خطر می اندازد. نخستین تصمیم برای مصرف مواد اعتیادآور در اغلب افراد اختیاری است، اما استفادهی مکرر از این مواد، تغییراتی را در مغزایجاد می کند که فرد دیگر نمی تواند با میل شدید برای مصرف مقابله کند. این تغییرات ممکن است دائمی باشند.

🔶 به همین علت، اعتیاد را بیماری برگشت پذیر می دانند که حتی سال ها پس از ترک مواد، فرد در خطر مصرف دوباره قرار دارد. مواد اعتیادآور بر سامانه لیمبیک اثر می گذارند و موجب آزاد شدن ناقل های عصبی از جمله دوپامین می شوند که در فرد احساس لذت و سرخوشی ایجاد می کند.در نتیجه فرد، میل شدیدی به مصرف دوباره آن ماده دارد. با ادامه مصرف، دوپامین کمتری آزاد می شود و به فرد احساس کسالت، بی حوصلگی و افسردگی دست می دهد. برای رهایی از این حالت و دستیابی به سرخوشی نخستین، فرد مجبور است. ماده اعتیادآور بیشتری مصرف کند.

🔶مواد اعتیاد آور بر بخش هایی از قشر مخ تأثیر می گذارند و توانایی قضاوت، تصمیم گیری و خودکنترلی فرد را کاهش می دهند. این اثرات به ویژه در مغز نوجوانان شدیدتر است؛ زیرا مغز آنان در حال رشد است. مصرف مواد اعتیادآور ممکن است تغییرات برگشت ناپذیری را در مغز ایجاد کند.

⚜️اعتیاد به الکل: مقدار الکل (اتانول)در نوشیدنی های الکلی متفاوت است؛ حتّی مصرف کمترین مقدار الکل، بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. الکل در دستگاه گوارش به سرعت جذب می شود. الکل از غشای یاخته های عصبی بخش های مختلف مغز عبور و فعالیت های آنها را مختل می کند.

🔶الکل علاوه بر دوپامین، بر فعالیت انواعی از ناقل های عصبی تحریک کننده و بازدارنده تأثیر می گذارد؛ و عاملکاهش دهنده فعالیت های بدنی ، ایجاد ناهماهنگی در حرکات بدن و اختالل در گفتار است.الکل فعالیت مغز را کُند می کند و در نتیجه زمان واکنش فرد به محرک های محیطی افزایش پیدا می کند. مشکالت کبدی، سکته قلبی و انواع سرطان از پیامدهای مصرف بلند مدت الکل است.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰نخاع
  🔶نخاع درون ستون مهره ها از بصل النخاع تا دومین مهره کمر کشیده شده است. نخاع، مغز را به دستگاه عصبی محیطی متصل می کند و مسیر عبور پیام های حسی از اندام های بدن به مغز و ارسال پیام ها از مغز به اندام هاست.

🔶علاوه بر آن، نخاع مرکز برخی انعکاس های بدن است. می دانید انعکاس پاسخ سریع و غیرارادی ماهیچه ها در پاسخ به محرک هاست. همان طور که در شکل صفحه بعد می بینید، دست فرد با برخورد به جسم داغ، به عقب کشیده می شود. مرکز تنظیم این انعکاس نخاع است.هر عصب نخاعی دو ریشه دارد. ریشه پشتی عصب نخاعی حسی و ریشه شکمی آن حرکتی است. ریشهی پشتی، اطلاعات حسی را به نخاع وارد و ریشه شکمی پیام های حرکتی را از نخاع خارج می کند.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰دستگاه عصبی محیطی
  🔶بخشی از دستگاه عصبی که مغز و نخاع را به بخش های دیگر مرتبط می کند، دستگاه عصبی محیطی نام دارد. 12 جفت عصب مغزی و 31 جفت عصب نخاعی، دستگاه عصبی مرکزی را به بخش های دیگر بدن، مانند اندام های حس و ماهیچه ها مرتبط می کنند. هر عصب مجموعه ای از رشته های عصبی است که درون بافت پیوندی قرار گرفته اند.

🔶دستگاه عصبی محیطی شامل دو بخش حسی و حرکتی است. با بخش حسی این دستگاه در فصل بعد آشنا خواهید شد. بخش حرکتی این دستگاه پیام عصبی را به اندام های اجرا کننده مانند ماهیچه ها می رساند. بخش حرکتی دستگاه عصبی محیطی، خود شامل دو بخش پیکری و خودمختار است.

⚜️بخش پیکری: این بخش پیام های عصبی را به ماهیچه های اسکلتی می رساند. فعالیت این ماهیچه ها به شکل ارادی و غیرارادی تنظیم می شود. وقتی تصمیم می گیرید کتاب را از روی میز بردارید، یاخته های عصبی بخش پیکری، دستور مغز را به ماهیچه های دست می رسانند. فعایت ماهیچه های اسکتی به شکل انعکاسی نیز تنظیم می شود.

⚜️بخش خودمختار:بخش خودمختار دستگاه عصبی محیطی، کار ماهیچه های صاف، ماهیچه قلب و غده ها را به صورت ناآگاهانه تنظیم می کند و همیشه فعال است. این دستگاه از دو بخش هم حس(سمپاتیک) و پاد هم حس (پاراسمپاتیک) تشکیل شده است که معمولا برخالف یکدیگر کار می کنند تا فعالیت های حیاتی بدن را در شرایط مختلف تنظیم کنند.

🔶فعالیت بخش پاراسمپاتیک باعث برقراری حالت آرامش در بدن می شود. در این حالت، فشارخون کاهش یافته، مردمک تنگ شده،ضربان قلب کم می شود. بخش سمپاتیک هنگام هیجان بر بخش پاراسمپاتیک غلبه دارد و بدن را در حالت آماده باش نگه می دارد. ممکن است این حالت را هنگام شرکت در مسابقه ورزشی تجربه کرده باشید.

🔶در این وضعیت، بخش سمپاتیک سبب افزایش فشارخون، گشاد شدن مردمک، افزایش ضربان قلب و تعداد تنفس می شود و جریان خون را به سوی قلب و ماهیچه های اسکلتی هدایت می کند.اعصاب پادهم حس فعالیت دستگاه گوارش را افزایش و اعصاب هم حس فعالیت این دستگاه را کاهش می دهند.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰دستگاه عصبی جانوران
  🔶ساده ترین ساختار عصبی، شبکه ی عصبی در هیدر است. شبکه عصبی مجموعه ای از یاخته های عصبی پراکنده در دیواره بدن هیدر است که با هم ارتباط دارند. تحریک هر نقطه از بدن جانور در همه سطح آن منتشر می شود. شبکه عصبی یاخته های ماهیچه ای بدن را تحریک می کند.

🔶هیدر مغز، طناب عصبی و تقسیم بندی عصبی مرکزی و محیطی ندارد. در پلاناریا دو گره عصبی در سر جانور، مغز را تشکیل داده اند. که به کمک رشته هایی با هم در ارتباط اند. هر گره مجموعه ای از جسم یاخته های عصبی است. دو طناب عصبی متصل به مغز که در طول بدن جانور کشیده شده اند، با رشته هایی به هممتصل اند و ساختار نردبان مانندی را ایجاد می کنند.طناب ها فاقد گره عصبی اند. این مجموعه بخش مرکزی دستگاه عصبی جانور است. رشته های جانبی متصل به آن نیز، بخش محیطی دستگاه عصبی را تشکیل می دهند.

🔶مغز، دو طناب عصبی موازی، رشته های بین طناب ها = ساختار نردبان مانند = بخش مرکزی رشته های جانبی متصل به مغز و طناب ها = بخش محیطی مغز حشرات از چند گره به هم جوش خورده تشکیل شده است. یک طناب عصبی شکمی که در طول بدن جانور کشیده  شده است.

🔶در هر بند از بدن، یک گره عصبی دارد. هر گره فعالیت ماهیچه های آن بند را تنظیم میکند. مغز و طناب عصبی شکمی گره دار = بخش مرکزی – رشته های جانبی = بخش محیطیدر مهره داران طناب عصبی پشتی است و بخش جلویی آن برجسته شده و مغز را تشکیل می دهد. طناب عصبی درون سوراخ  مهره ها و مغز درون جمجمه ای غضروفی، یا استخوانی جای گرفته است.در مهره داران نیز مانند انسان، دستگاه عصبی شامل دستگاه عصبی مرکزی و محیطی است. در بین مهره داران اندازه نسبی مغز پستانداران و پرندگان نسبت به وزن بدن از بقیه بیشتر است

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

نکات کنکوری

(دستگاه عصبی مرکزی)

📌دستگاه عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است که مراکز نظارت بر فعالیتهای بدن اند

📌این دستگاه، اطلاعات دریافتی از محیط و درون بدن را تفسیر میکند و به آنها پاسخ میدهد(نخاع از خودش که پیام دریافت نمیکند.)

📌مغز درون استخوان جمجمه و نخاع درون ستون مهره قرار دارد. استخوان جمجمه و مهره ، دارای بافت اسفنجی و متراکم هستند(همه استخوانها هر دو نوع بافت استخوانی را دارند)

📌مغز و نخاع از دو بخش مادة خاکستری (جسم یاختههای عصبی + رشتههای عصبی بدون میلین) و مادة سفید (اجتماع رشتههای میلیندار+ دارای گره رانویه + عایق بندی شده) ماده خاکستری در بخش قشری و ماده سفید در بخش درونی مغز قرار دارد

📌در نخاع ماده سفید در بخش بیرونی و ماده خاکستری در بخش درونی قرار دارد(محل قرارگیری ماده سفید و ماده خاکستری در مغز و نخاع معکوس یکدیگر است)

📌ماده خاکستری در مغز ماده خاکستری در بخش قشری و ماده سفید در بخش درونی مغز قرار دارد. در نخاع ماده سفید در  بخش بیرونی و ماده خاکستری در بخش درونی قرار دارد

📌در ماده خاکستری و ماده سفید قطعا رشته عصبی دیده میشود(در ماده خاکستری رشته عصبی فاقد میلین و در ماده سفید رشته  عصبی میلیندار دیده می شود)

📌همه بخشهای دستگاه عصبی دارای بافت عصبی است. بنابراین در همه بخشهای دستگاه عصبی نورون و نوروگلیا وجود  داردبخش خاکستری نورون و انواعی از نوروگلیا(به غیر از نوروگلیای میلین ساز) وجود دارد. در بخش سفید هم رشتههای نورونی و نوروگلیا وجود دارد

📌در ماده خاکستری مغز و نخاع ، جسم یاخته ای حضور دارد. در ماده سفید جسم یاختهای حضور ندارد

📌رشته های عصبی میلیندار(گره رانویه دار) در ماده سفید حضور دارند نه ماده خاکستری

📌تمام اندامهای بدن انسان(به غیر از نوروگلیای میلین ساز) وجود دارد. در بخش سفید هم رشتههای نورونی و نوروگلیا وجود  دارد

📌در ماده خاکستری مغز و نخاع ، جسم یاختهای حضور دارد. در ماده سفید جسم یاختهای حضور ندارد

📌رشته های عصبی میلیندار (گره رانویهدار) در ماده سفید حضور دارند نه ماده خاکستری

📌تمام اندامهای بدن انسان(مغز ، نخاع ، کلیه ، کبد ، روده ، طحال و…) موادی (CO2 و…) به درون خون وارد می کنند

📌در بافت عصبی (مغز و نخاع و…) انواعی از نوروگلیا حضور دارد مانند نوروگلیای دخیل در حفظ همایستایی (حفظ مقدار  طبیعی یون ها) نوروگلیای دفاع کننده ، نوروگلیای ایجاد کننده داربست و…

📌مغز و نخاع متشکل از بافت عصبی(نورون + نوروگلیا)هستند

📌یاخته های مغز و نخاع دارای میتوکندری هستند و توسط میتوکندری(اندامک دوغشایی با غشای داخلی چینخورده دارای دنای حلقوی)  ATP  تولید می کنند

📌در بخش خاکستری ، میلین ساخته نمیشود پس نیازی هم نیست ژنهای دخیل در ساخت آنها بیان شود

📌 در کبد (نهه نخاع و مغز) به دنبال فعالیت آنزیمیCO2 با آمونیاک ترکیب شده و اوره(ا سمیت کمتر) تولید میشود

📌(آنزیم رونویسی کننده) نمیتواند به تنهایی راهانداز را شناسایی کند  پلیمراز RNAدر یوکاریوتها

📌 رنای ناقل آغازگر وارد جایگاه A ریبوزوم نمیشود.آخرین رنای ناقل وارد جایگاه E ریبوزوم نمیشود

📌در یک دنا ، در بعضی از ژنها رشته الگو ، رشته بالایی دنا بوده و در بعضی از ژنهای دیگر ، رشته الگو رشته پایینی دنا است

📌CO2 تولید شده توسط اندامها میتواند سبب افزایش قطر سرخرگ کوچک و افزایش جریان خون شود

📌برقراری پتانسیل ارامش به دلیل فعالیت پمپ سدیم – پتاسیم نیازمند مصرف ATP است.

📌 همه سلولهای هستهدار انسان ژنهای میلینساز دارند

📌 در هر دو نورون وجود دارد. نورونهای مغز و نخاع تحت تاثیر ناقل عصبی(نوعی ماده شیمیایی) و…. پتانسیل الکتریکی خود را تغییر میدهند

(حفاظت از مغز و نخاع)

📌در بخش میانی استخوانهای جمجمه و ستون مهره ، بافت اسفنجی(حفراتی با قطر متفاوت+ تیغه استخونی نامنظم + مملو از بافتی نرم به نام مغز قرمز) و در بخش خارجی آنها بافت متراکم(دارای سامانه هاورس+ تیغه های استخوانی منظم) وجود دارد

📌در مغز قرمز استخوان یاخته های بنیادی (میلوئیدی + لنفوئیدی +…..) وجود داشته که در نهایت انواعی از یاخته و گرده تولید میکنند مغز قرمز استخوان محل بلوغ نوعی لنفوسیت (لنفوسیتB )است

📌فضای بین پرده های مننژ را مایع مغزی – نخاعی پر کرده است که مانند یک ضربهگیر، دستگاه عصبی مرکزی را در برابر ضربه حفاظت میکند

📌یاخته های بافت پوششی مویرگهای مغز به یکدیگر چسبیدهاند و بین آنها منفذی وجود ندارد (مویرگ پیوسته) درنتیجه  بسیاری از مواد و بسیاری از میکروبها در شرایط طبیعی نمی توانند به مغز وارد شوند. این عامل حفاظتکننده در مغز سد خونی – مغزی و در نخاع سد خونی  –  نخاعی نام دارد             

📌البته ملکول هایی مثل اکسیژن، گلوکز ، CO2 گروهی از ویتامینها و آمینواسیدها و برخی داروها میتوانند ,از این سد عبور کنند و به مغز وارد شوند

📌در بافت پیوندی سازنده مننژ (بافت پیوندی متراکم) فضای بین سلولی بیشتر از بافت پوششی است. دارای کلاژن فراوان ، الاستیک کمتر و ماده زمینهای اندک است

📌پرده مننژ سه لایه (با قطر متفاوت)  دارد لایه بیرونی محکم تر و ضخیم تر است و لایه درونی ان نازکترین لایه است لایه  بیرونی بابافت استخوانی در تماس است و لایه درونی با بافت عصبی (مغز یا نخاع) در تماس است. بنابراین پرده سه لایه مننژ از سمت خارج به استخوان و از سمت داخل به بافت عصبی اتصال یافته است

📌در داخلیترین (نازکترین) لایه مننژ ، مویرگهای خونی (مویرگ پیوسته مولد سد خونی) وجود دارد. این مویرگها وظیفه تغذیه و … مغز و نخاع را برعهده دارند

📌محل حضور مایع مغزی نخاعی :  1- فضای بین پردههای مننژ 2- درون بطنهای مغز 3- درون کانال مرکزی نخاع

📌مایع مغزی نخاعی منشا خونی داشته و از مویرگهای پیوسته ترشح میشود(بنابراین میتواندCO2 + O2+گلوکز + یون و… باشد)

📌لایه میانی مننژ دارای سرخرگ (خون روشن) و سیاهرگ (خون تیره) است

📌لایه داخلی مننژ در سمت داخلی لایه میانی مننژ قرار گرفته است   

📌پرده مننژ در سمت داخلی استخوان قرار گرفته است – اما این عبارت برای استخوان بی معنی است

📌لایه داخلی و خارجی مننژ از یک سمت خود با مایع مغزی – نخاعی در تماس است استخوان با مایع مغزی نخاعی در تماس نیست

📌تراکم استخوان با مایع مغزی نخاعی در تماس نیست

📌پرده مننژ با بخش اسفنجی استخوان در تماس نیست

📌استخوان های جمجمه با یکدیگر تشکیل مفصل ثابت داده اند – استخوانهای ستون مهره با یکدیگر تشکیل مفصل لغزنده دادهاند.

📌دیواره مویرگ خونی بین خون (نوعی بافت پیوندی) و بافت عصبی مغز و نخاع جدایی ایجاد کرده است و مرز میباشد

📌مننژ در سر وظیفه حفاظت از مغز و مننژ در اطراف نخاع ، وظیفه حفاظت از نخاع را برعهده دارد (مننژ محافظت کننده از مغز در حفاظت از نخاع نقش ندارد)

📌سد خونی مغزی – یاختههای بافت پوششی مویرگهای مغز به یکدیگر چسبیدهاند و بین آنها منفذی وجود ندارد (مویرگ پیوسته) درنتیجه بسیاری از مواد و بسیاری از(نهه همه) میکروبها در شرایط طبیعی نمیتوانند به مغز وارد شوند. این عامل حفاظتکننده در مغز سد خونی – مغزی و در نخاع سد خونی – نخاعی نام دارد. البته مولکولهایی مثل اکسیژن، گلوکز ،CO2 آمینواسیدها و برخی داروها میتوانند از این سد عبور کنند و به مغز وارد شوند  

📌 گروهی از ویتامینها ، برخی از میکروبها و گروهی از ویتامینها و برخی از میکروبها و CO2 موادی که توانایی عبور از سد خونی مغزی را دارند:  اکسیژن، گلوکز، CO2. آمینواسیدها و برخی داروها و گروهی از ویتامینها ، برخی از میکروبها ،آمینواسیدها و الکل و (اناتول) و نیکوتین و مواد اعتیاد آور(مانند کوکائین و..)