جذب مواد

🔶مواد مغذی برای رسیدن به یاخته های بدن باید از یاخته های بافت پوششی لوله ی گوارش عبور کنند و وارد محیط داخلی شوند. ورود مواد به محیط داخلی بدن، جذب نام دارد. خون، لنف و مایع بین یاخته ای محیط داخلی را تشکیل می دهند. در دهان و معده، جذب اندک است و جذب اصلی در روده ی باریک انجام می شود.

🔶جذب مواد در رودهی باریکپس از گوارش در فضای رودهی باریک، مولکول های گوناگونی وجود دارند که باید از غشای یاخته های پوششی دیوارهرودهبگذرند و به این یاخته ها و پس از آن، به محیط داخلی وارد شوند.در دیواره داخلی روده، چین های حلقوی وجود دارند؛ روی این چین ها، پرزهای فراوانی دیده می شوند. غشای یاخته های پوششی روده ی باریک نیز در سمت فضای روده، چین خورده است. به این چین های میکروسکوپی، ریزپرز می گویند. مجموعه چین ها، پرزها و ریزپرزها سطح داخلی روده ی باریک را که در تماس با کیموس است چندین برابر افزایش می دهند.

🔶در بیماری سلیاک بر اثر پروتئین گلوتن (که در گندم و جو وجود دارد) یاخته های روده تخریب می شوند و ریزپرزها و حتّی پرزها از بین میروند. در نتیجه، سطح جذب مواد، کاهش شدیدی پیدا می کند و بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز بدن جذب نمی شوند (اسهال ، کاهش وزن ، کم خونی ، پوکی استخوان ، اختلال در انعقاد و انقباض و …… )

🔶مواد گوناگون به روش های متفاوتی که در فصل قبل خواندید، از یاخته های پوششی هر پرز عبور می کنند و به شبکه مویرگی درون پرز و سپس جریان خون وارد می شوند. همان طور که در شکل می بینید، در هر پرز، مویرگ بسته ی لنفی نیز وجود دارد. لنف از آب و ترکیبات دیگر تشکیل شده و در رگهای لنفی جریان دارد. مولکول های حاصل از گوارش لیپیدها به مویرگ لنفی و سپس به خون وارد می شوند. این مولکول ها در کبد یا بافت چربی ذخیره می شوند. در کبد از این لیپیدها، مولکول های لیپوپروتئین (ترکیب لیپید و پروتئین) ساخته می شود.

🔶گروهی از لیپوپروتئین ها کلسترول زیادی دارند و به آنها لیپوپروتئین کم چگال (LDL )می گویند. در گروهی دیگر، پروتئین از کلسترول بیشتر است که لیپوپروتئین پرچگال (HDL )نام دارند. زیاد بودن لیپوپروتئین پر چگال نسبت به کم چگال، احتمال رسوب کلسترول در دیواره سرخرگ ها را کاهش می دهد. چاقی، کم تحرکی و مصرف بیش از حد کلسترول، میزان لیپوپروتئین های کم چگال را افزایش می دهد.

🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰روده ی بزرگ و دفع

🔶ادامه ی رودهی بزرگ از کولون بالارو، کولون افقی و کولون پائین رو، تشکیل شده است. انتهای کولون افقی بالاتر از ابتدای آن قرار گرفته و کولون پایین رو نسبت به کولون بالارو طویل تر می باشد.روده ی بزرگ، پرز ندارد و یاخته های پوششی مخاط آن، مادهی مخاطی ترشح می کنند ولی آنزیم گوارشی ترشح نمی کنند.

🔶بعد از روده بزرگ، راست روده قرار دارد. در انتهای راست روده، بنداره های داخلی (ماهیچه ی حلقوی صاف)و خارجی (ماهیچهی حلقوی مخطط) قرار دارند.مواد جذب نشده و گوارش نیافته ، یاخته های مرده و باقی ماندهی شیره های گوارشی، وارده رودهی بزرگ می شوند. رودهی بزرگ، آب و یون ها را جذب می کند؛ در نتیجه، مدفوع به شکل جامد در میآید. حرکات رودهی بزرگ، آهسته انجام می شوند، مدفوع به راست روده وارد و سرانجام دفع به صورت ارادی انجام می شود.

🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰گردش خون دستگاه گوارش

🔶خون بخش هایی از بدن مانند خون لولهی گوارش به طور مستقیم به قلب بر نمی گردد: بلکه از راه سیاهرگ باب، ابتدا به کبد و سپس از راه سیاهرگ های دیگر به قلب می رود. پس از خوردن غذا، میزان جریان خون دستگاه گوارش افزایش می یابد تا نیاز آن برای فعالیت بیشتر تأمین شود و مواد مغذی جذب شده، به کبد منتقل شوند. در کبد، از مواد جذب شده، گلیکوژن و پروتئین ساخته می شود وموادی مانند آهن و برخی ویتامین ها نیز در آن ذخیره می شوند.

🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰تنظیم فرایندهای گوارشی

🔶دستگاه گوارش یک مرحله خاموشی نسبی (فاصله بین خوردن وعده های غذایی) و یک مرحله فعالیت شدید (بعد از ورود غذا) دارد. این دستگاه باید به ورود غذا پاسخ مناسبی بدهد؛ یعنی شیره های گوارشی به موقع و به اندازهی کافی ترشح، و حرکات لولهی گوارش به موقع انجام شوند تا غذا را با شیره ها مخلوط کند و در طول لوله با سرعت مناسب حرکت دهد. فعالیت بخش های دیگر بدن از جمله گردش خون نیز باید با فعالیت دستگاه گوارش هماهنگ باشد.

🔶فعالیت دستگاه گوارش را مانند بخش های دیگر بدن، دستگاه های عصبی و هورمونی تنظیم می کنند. تنظیم عصبی دستگاه گوارش را بخشی از دستگاه عصبی به نام دستگاه عصبی خودمختار انجام می دهد. فعالیت این دستگاه، ناخودآگاه است؛ مثالً وقتی به غذا فکر می کنیم، بزاق ترشح می شود. با فعالیت دستگاه عصبی خودمختار (اعصاب پاد هم حس (پاراسمپاتیک) و هم حس (سمپاتیک))، پیام عصبی به غده های بزاقی میرسد و بزاق ترشح می شود. دیدن غذا و بوی آن نیز باعث افزایش ترشح بزاق می شوند. 

🔶انجام فعالیت های گوارشی با فعالیت های بخش های دیگر بدن نیز باید هماهنگ شود. مثلا هنگام بلع و عبور غذا از حلق، مرکز بلع در بصل النخاع، فعالیت مرکز تنفس را که در نزدیک آن قرار دارد، مهار می کند: در نتیجه، نای بسته و تنفس برای زمانی کوتاه، متوقف می شود. همان طور که در ساختار لوله گوارش دیدیم، در دیواره این لوله (از مری تا مخرج) شبکه های یاخته های عصبی، وجود دارند. این شبکه ها تحرک و ترشح را در لوله گوارش، تنظیم می کنند. شبکه های عصبی روده ای می توانند مستقل از دستگاه عصبی خودمختار، فعالیت کنند. اما دستگاه عصبی خودمختار با آنها ارتباط دارد و بر عملکرد آن تأثیر می گذارد. معمولا اعصاب پاد هم حس فعالیت دستگاه گوارش را افزایش و اعصاب هم حس فعالیت این دستگاه را کاهش می دهند.

🔶در بخش های مختلف معده و روده، یاخته هایی وجود دارند که هورمون می سازند. این هورمون ها به خون می ریزند و همراه با دستگاه عصبی، فعالیت های دستگاه گوارش را تنظیم می کنند. سکرتین و گاسترین از این هورمون ها هستند. سکرتین، از دوازدهه به خون ترشح می شود و با اثر بر لوزالمعده موجب می شود ترشح بیکربنات افزایش یابد. گاسترین از معده ترشح و باعث افزایش ترشح اسید معده و پپسینوژن می شود

🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

🔰وزن مناسب

🔶از دلایل چاقی در جوامع امروزی، استفاده از غذاهای پرانرژی (غذاهای پرچرب و شیرین)، عوامل روانی مانند غذا خوردن برای رهایی از تنش و شیوهی زندگیِ کم تحرک است. البته چاقی در برخی از افراد به ژن ها مربوط است.

🔶چاقی، سلامت فرد را به خطر می اندازد و احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع 2 ،انواعی از سرطان، تنگ شدن سرخرگ ها، سکتهی قلبی و مغزی را افزایش می دهد.از سوی دیگر، افرادی که کمتر از نیاز غذا می خورند و در نتیجه، لاغر می شوند: به علت کاهش دریافت مواد مغذی دچار مشکلاتی مانند کم خونی و کاهش استحکام استخوان ها می شوند.

تبلیغات و فشار اجتماعی در تمایل افراد به کاهش وزن بیش از حد نقش دارد. برای تعیین وزن مناسب، از شاخص تودهی بدنی استفاده می کنند. این شاخص از رابطه زیر محاسبه می شود:

🔶شاخص توده بدنی کمتر از 19 ،نشان دهنده کمبود وزن و بیشتر از 30 به معنی چاقی است. اگر این شاخص بین 19 تا 25باشد، نشان دهنده وزن مناسب و بین 25 تا 30 به معنی داشتن وزن اضافه است. تعیین وزن مناسب بر اساس شاخص توده بدنی برای افراد بیشتر از بیست سال است.

🔶از آنجا که افراد کمتر از بیست سال در سن رشد قرار دارند، برای بررسی مناسب بودن وزن این افراد، شاخص تودهی بدنی آنها را با افراد هم سن و هم جنس، مقایسه می کنند.البته وزن هر فرد به تراکم استخوان، مقدار بافت ماهیچه و چربی بدن او بستگی دارد. بنابراین فقط افراد متخصص می توانند درباره مناسب بودن وزن فرد، قضاوت کنند.

🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷

نکات کنکوری📝

جذب مواد

📌 تحلیل لایه مخاطی معده سبب فقدان عامل داخلی معده میشود. در غیاب عامل داخلی معده جذب B12 صورت نمی گیرد و فرد به کم خونی مبتلا میشود. 

📌در صورت تخریب لایه مخاطی روده ، جذب افت میکند و بیشتر مواد مغذی دفع می شوند. بنابراین B12 جذب نمیشود و فرد به کم خونی مبتلا میشود.

📌نکته : در صورت تخریب لایه مخاطی معده یا روده اتفاقات زیر رخ میدهد :
کاهش ویتامین B12 در فرد – کاهش تقسیم در مغز قرمز استخوان – کاهش تولید گلبول قرمز (کاهش مصرف آهن در مغز قرمز استخوان – وقوع کمخونی) – کاهش تعداد گلبول قرمز خون (کاهش هماتوکریت) – کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها- افزایش ترشح اریتروپویتین به خون از کلیه وکبد با انسداد مجاری صفراوی و عدم ورود صفرا به دوازدهه ، جذب ویتامین K دچار اختلال شده و در نهایت در فرایند انعقاد خون (تبدیل پروترومبین به
ترومبین + تبدیل فیبرینوژن به فیبرین) مشکل بروز می کند.

📌به دنبال فقدان اسید فولیک یا ویتامین B12( یا نبود فاکتور داخلی معده) ، تقسیم یاختهای در مغز استخوان افت کرده و تعداد گلبول قرمز خون کاهش مییابد و فرد دچار کم خونی میشود.

📌به دنبال کاهش جذب B12 از روده باریک ، تولید گویچه قرمز افت می کند. (نههه برعکس)

📌اگر گلوتن در فردی سبب بروز بیماری سلیاک شود ، در این فرد میزان جذب مواد افت کرده و تقسیم در مغز قرمز استخوان کاهش مییابد (دچار کم خونی میشود – کاهش هماتوکریت) و به تدریج ماهیچهها تحلیل میروند و ذخایر چربی در فرد کاهش مییابد و لاغر می شود.

📌به دنبال تخریب پرز ، جذب مواد مغذی (مانند آهن ، ویتامین B12 ، اسید فولیک و …) کاهش یافته و در نهایت تقسیم در یاخته بنیادی کاهش می یابد و تعداد گلبول قرمز در فرد افت کرده و دچار کمخونی می شود.

📌 در بیماری سلیاک سطح جذب (ریزپرز ، پرز) تخریب شده و جذب مواد به خوبی رخ نمی دهد. دراین افراد جذب آمینواسید ، گلوکز ، مواد لیپیدی افت کرده و ذخایر پروتئینی ، چربی و گلیکوژنی فرد کاهش می یابد. در این افراد امکان بروز ضعف عضلانی وجود دارد.

📌ویتامین D محلول در چربی است و از طریق انتشار ساده جذب می شود. انتشار ساده نیازی به پمپ و پروتئین و کانال و صرف انرژی زیستی (مثال ATP )ندارد.

📌در فرد مبتلا به سلیاک جذب کلسیم و ویتامین D و آمینواسید افت شدید میکند. در غیاب این موارد استحکام استخوان افت کرده و فرد به پوکی استخوان زود هنگام مبتلا می شود.

📌 لایه مخاطی شبکه یاخته عصبی ندارد. شبکه یاخته عصبی در زیرمخاط و لایه ماهیچه ای حضور دارد.

📌 یاخته های سازنده آنزیم های گوارشی موجود در لوله گوارش ، یاخته های ترشح کننده موسین ، یاخته های ترشح کننده لیزوزیم ، یاخته های ترشح کننده سکرتین و گاسترین ، متعلق به بافت پوششی بوده و مستقر بر غشای پایه هستند.

📌 درون یاخته کبد آنزیمی وجود دارد که هیدرولیز کننده گلیکوژن است. این آنزیم سبب شکستن پیوند بین گلوکزها در کبد می شود.

📌 در معده پروتئین توسط پپسین به قطعات پپتیدی تبدیل میشود. در معده هضم کربوهیدرات صورت نمیگیرد.

📌پپسین نوعی پروتئاز ضعیف است و نمی تواند پروتئین را تا مرحله تشکیل آمینواسید هضم کند.

📌 در معده پپسین (منشا اولیه پپسینوژن ترشح شده از غدد معده) و آمیلاز (منشا غدد درون دهان) وجود دارد.

📌 محتویات رگ لنفی مستقیما به کبد وارد نمی شود. ابتدا به سیاهرگ زیرترقوه ای و در نهایت به دهلیز راست میریزد.

📌 مونومرها و مواد مغذی محلول در آب (آمینواسید ، مونوساکارید ، ویتامین های B و C ، آهن ، کلسیم و …) وارد مویرگ خونی پرز میشوند ؛ اما مواد محلول در چربی (ویتامین DAKE ، کلسترول و …) به مویرگ لنفی یک سو بسته وارد می شوند.

📌 یاخته سکرتین ساز ترشحات خود را به خون ریخته و سپس هورمون سکرتین بر بخش برون ریز غده پانکراس (درون حفره شکمی) اثر کرده و سبب ترشح بیکربنات به درون مجاری پانکراسی می شود

در فرد مبتلا به سلیاک ، سطح جذب تخریب شده و میزان ورود مواد مغذی به مویرگ های خونی و لنفی  افت میکند. در این بیماری میزان تقسیم یاخته ای در مغز قرمز استخوان کاهش یافته و فرد به کم خونی مبتلا میشود.

رودهی بزرگ و دفع

📌 ابتدای روده بزرگ روده کور نام دارد که به آپاندیس (زائده ای کوچک و انگشتی شکل) ختم میشود.

📌نکته : آپاندیس به بخش بن بست در روده کور متصل است.

📌بعد از روده بزرگ ، راستروده قرار دارد. در انتهای راست روده ، بنداره های داخلی از جنس ماهیچه صاف (تحت کنترل دستگاه عصبی خودمختار و غیرارادی) و خارجی از جنس ماهیچه اسکلتی (تحت کنترل دستگاه عصبی پیکری) قرار دارند.

📌 محل اصلی گوارش شیمیایی مواد غذایی در روده باریک (به ویژه دوازدهه) است.

📌ابتدای روده بزرگ ، روده کور نام دارد. کولون افقی بخش ابتدایی روده بزرگ نیست.

📌 مسیر عبور مواد در بخشهای انتهایی لوله گوارش : کولون بالارو – کولون افقی رو- کولون پایینرو – راست روده

📌کولون پایینرو محتویات خود را به راست روده می ریزد. کولون پایین رو در سمت چپ بدن قرار دارد.

📌 روده بزرگ ، پرز ندارد و یاخته های پوششی مخاط آن ، ماده مخاطی ترشح میکنند ؛ ولی آنزیم گوارشی ترشح نمی کنند.

📌 روده بزرگ ، آب و یونها (هر دو معدنی) را جذب می کند ؛ در نتیجه ، مدفوع به شکل جامد در میآید.

📌حرکات روده بزرگ ، آهسته انجام می شوند. مدفوع از روده بزرگ به راست روده وارد و سرانجام دفع به صورت ارادی انجام میشود. تذکر : محل ایجاد انعکاس دفع ، راستروده است نه روده بزرگ.

📌 جهت حرکت مواد حین ورود محتویات روده باریک به روده بزرگ : چپ به راست- جهت حرکت مواد در کولون افقی : راست به چپ

📌 جهت حرکت مواد در روده بزرگ : کولون بالارو )خلاف جاذبه = به سمت بالا( – کولون افقی رو (از راست به چپ) – بخش اعظم کولون پایین رو (در جهت جاذبه = از بالا به پایین)– بخش انتهایی کولون پایین رو (از چپ به راست)

📌فعالیت یکی از بنداره های انتهایی راست روده (بنداره داخلی – نههه هر دو) توسط دستگاه عصبی خودمختار و ناآگاهانه (غیرارادی)تنظیم میشود.

📌بنداره خارجی راس ت روده ، ماهیچه اسکلتی (استوانه ای ، چند هستهای ، تحت کنترل پیکری ، آگاهانه) است.

📌پایانه آکسونی نورون های حرکتی دستگاه عصبی خودمختار در نزدیکی بنداره داخلی راست روده قرار دارد.

گردش خون دستگاه گوارش

📌 سیاهرگ باب پایین تر از کبد قرار داشته و خون (تیره = کم اکسیژن پر از مواد مغذی) بخش هایی از لوله گوارش و طحال را به کبد میریزد.

📌طبق شکل کتاب درسی خون خروجی از طحال ، روده باریک ، روده بزرگ ، پانکراس و معده در نزدیکی دوازدهه (روی دوازدهه) به یکدیگر میپیوندند و سیاهرگ باب را می سازند.

📌 کبد از اندام های پایینتر از دیافراگم (معده ، روده ها ، پانکراس و طحال) و یک اندام که بالاتر از دیافراگم (قلب) قرار دارد ، خون دریافت میکند.

📌نکته : خونی که از قلب وارد کبد میشود ، خون روشن و پر اکسیژن بوده که احتیاجات تنفسی کبد را فراهم میکند.

📌سیاهرگ باب + انشعابی از سرخرگ آئورت – سیاهرگ باب حامل خون تیره و سرخرگ آئورت حامل خون روشن است.

📌سیاهرگ تیره باب + سرخرگ آئورت روشن – رگ ورودی به لوله گوارش (مانند روده) حامل خون روشن است.

📌ترکیب آهندار (هموگلوبین گلبول قرمز) در خون روشن (آئورت و رگ ورودی به لوله گوارش) سهم زیادی در حمل اکسیژن دارد. (نسبت به خون تیره)

📌 منشا مویرگ های خونی در کبد : سیاهرگ باب + انشعاب سرخرگ آئورتی که وارد کبد شده است.

📌نکته : در کبد گروهی از مویرگ های خونی بین سیاهرگ باب و سیاهرگ فوق کبدی قرار دارند و گروه دیگر بین سرخرگ انشعاب یافته از آئورت و سیاهرگ فوق کبدی جای گرفته اند.

📌نتیجه : در کبد قرارگیری شبکه مویرگی به صورت زیر است : سیاهرگ باب تیره (مملو از گلوکز و آمینواسید و …)⇐ مویرگ خونی⇐ سیاهرگ فوق کبدی تیره سرخرگ انشعاب یافته از آئورت (روشن = مملو از اکسیژن)⇐مویرگ خونی⇐ سیاهرگ فوق کبدی تیره

📌در مواردی که روده باریک در حال جذب مواد مغذی است ، درون سیاهرگ باب (تیره) مقادیر بالایی مواد مغذی (گلوکز + آمینواسید + آهن ، کلسیم ، ویتامین B و C و …) وجود دارد.

📌 خون خروجی (تیره) طحال ، معد ه ، روده ها و … به سیاهرگ باب میریزد.

📌 کبد دو نوع خون روشن و تیره دریافت میکند.

📌نکته مهههم : در جانورانی که خون تیره و روشن دارند (مهره داران ، کرم خاکی و …) همه اندام ها توسط خون روشن تغذیه میشوند. (نه خون تیره = کم اکسیژن)

📌 خون خروجی از دستگاه گوارش تیره است.

📌خون دهان و مری به کبد (اندامی در حفره شکمی) وارد نمی شود. خون کبد  در نهایت به قلب (درون حفره سینه ای نه شکمی) وارد میشود.

📌نکته : دهان ، مری و کبد جزء دستگاه گوارش بوده و خون خروجی از آنها مستقیما به قلب وارد میشود.

📌معده ، رودهها ، پانکراس ، آپاندیس(اندام لنفی) و طحال(اندام لنفی)  همگی درون حفره شکمی هستند ولی طحال جزء دستگاه  گوارش نیست.

📌 معده ، روده ها ، پانکراس ، آپاندیس(اندام لنفی) و طحال(اندام لنفی)- ترشحات روده بزرگ هیچگاه به روده باریک (محل اصلی  گوارش شیمیایی و جذب) ریخته نمیشود.

📌 معده ، روده ها ، پانکراس ، آپاندیس(اندام لنفی) و طحال(اندام لنفی) و قلب- معده ، روده ، پانکراس و … خون روشن دریافت میکنند  نه خون تیره.

📌نکته : در انسان ، قلب و کبد هم خون تیره و هم خون روشن (هر دو) دریافت میکنند.

📌 طبق شکل کتاب درسی سیاهرگ های خارج شده از بخش انتهایی روده باریک به سیاهرگ های خارج شده از بخش ابتدایی روده بزرگ (روده کور) متصل شده و سپس به سیاهرگ باب میپیوندند.

📌 خون خروجی از طحال با بخشی از خون خروجی از معده ادغام شده و سپس به باب میپیوندد. – خون خروجی از پانکراس ابتدا با (بخشی از ) خون خروجی از معده ادغام شده و سپس با خون خروجی از بخش انتهایی روده بزرگ مخلوط می شود و در نهایت به سیاهرگ باب می پیوندد.

📌 کبد محل ذخیره آهن ، برخی از ویتامین ها ، سازنده و ذخیره کننده گلیکوژن و پروتئین است. کبد با ترشح اریتروپویتین (نوعی ماده شیمیایی) بر فعالیت مغز قرمز استخوان پ(نوعی اندام لنفی) تاثیر گذار است.

📌نکته : اریتروپویتین محرک تقسیم در مغز قرمز استخوان و تولید گلبول قرمز است.

تنظیم فرایندهای گوارشی

📌در مرحله فعالیت شدید (بعد از ورود غذا)، دستگاه گوارش باید به ورود غذا پاسخ مناسبی بدهد ؛ یعنی شیرههای گوارشی به موقع و به اندازه کافی ترشح و حرکات لوله گوارش به موقع انجام شوند تا غذا را با شیره ها مخلوط کند و در طول لوله با سرعت مناسب حرکت دهد.

📌همه یاخته های موجود در دستگاه گوارش برای هورمون تیروئیدی (نوعی ماده شیمیایی) گیرنده دارند.

📌 یاخته های ماهیچه ای و غدد (از جنس بافت پوششی) دستگاه گوارش برای ناقل عصبی خارج شده از نورون گیرنده دارند.

📌تذکر : بافت پیوندی سست موجود در دستگاه گوارش برای ناقل عصبی گیرنده ندارد.

📌غدد دستگاه گوارش با پایانه آکسونی نورون حرکتی سیناپس (مجاورت یا ارتباط) دارن د.

📌 دیدن غذا و بوی آن پیام حسی به مغز (بخشی از دستگاه عصبی مرکزی) ارسال می کند. سپس با فعالیت دستگاه عصبی خودمختار ، پیام عصبی به غده های بزاقی میرسد و بزاق ترشح میشود. دیدن غذا و بوی آن باعث افزایش ترشح بزاق می شود.

📌 هنگام بلع (نهههه بعد از وقوع بلع) و عبور غذا از حلق ، مرکز بلع در بصلالنخاع ، فعالیت مرکز تنفس را که در نزدیک آن قرار دارد ، مهار می کند ؛ در نتیجه ، نای بسته و تنفس برای زمانی کوتاه ، متوقف میشود.

📌 با مهار مرکز تنفس ، اپیگلوت پایین آمده و راه نای بسته میشود.

📌 شبکه یاخته عصبی از مری تا مخرج وجود دارد. در دهان وجود ندارد. تحرکات و ترشحات دهان توسط شبکه یاخته های عصبی نیست.

📌نکته : ترشحات کبد و پانکراس توسط شبکه یاختههای عصبی نیست.

📌 شبکه های یاخته های عصبی ، تحرک و ترشح را در لوله گوارش ، تنظیم میکنند.

📌تنظیم فعالیت روده باریک توسط شبکه های عصبی روده ای و دستگاه عصبی خودمختار انجام میشود.

📌نکته : شبکه های عصبی روده ای میتوانند مستقل از دستگاه عصبی خودمختار ، فعالیت کنند. اما دستگاه عصبی خودمختار با آنها ارتباط دارد و بر عملکرد آنها تاثیر میگذارد.

📌 سکرتین ترشح شده از دوازدهه ، ابتدا وارد خون می شود. پس از رسیدن به پانکراس بر بخش برونریز اثر کرده و سبب ترشح بیکربنات به مجرا )نههه جریان خون( می شود.

📌 گاسترین ترشح شده از لایه مخاطی معده (یاخته درونریز معده)، بر یاخته کناری اثر کرده و سبب ترشح اسید (HCl )میشود. گاسترین بر یاخته اصلی اثر کرده و سبب ترشح پپسینوژن (نههههه لیپاز) میشود.

📌اگر از دوازدهه سکرتین ترشح نشود ، میزان بیکربنات در دوازدهه افت کرده و احتمال آسیب به لایه مخاطی دوازدهه بالا میرود.

📌پلمغزی در تنظیم فعالیتهای مختلف از جمله تنفس ، ترشح بزاق و اشک نقش دارد.

📌بصل النخاع در ترشح بزاق نقش ندارد. بصل النخاع ، فشار خون و ضربان قلب را تنظیم می کند و مرکز  انعکاس هایی مانند عطسه ، بلع ، سرفه و مرکز اصلی تنظیم تنفس است.

📌 تنظیم عصبی دستگاه گوارش توسط دستگاه عصبی خودمختار انجام میشود.

📌 تنظیم عصبی دستگاه گوارش توسط دستگاه عصبی محیطی خودمختار انجام می شود نه مغز (مغز + نخاع = دستگاه عصبی مرکزی)

وزن مناسب

📌دلایل چاقی : غذاهای پرانرژی (پرچرب و شیرین) + عوامل روانی + کم تحرکی + ژن چاقی (برخی افراد)چاقی ، سلامت فرد را به خطر می اندازد و احتمال ابتال به بیماری هایی مانند دیابت نوع 2( نههه یک) ، انواعی از سرطان ، تنگ شدن سرخرگ ها ، سکته قلبی و مغزی را افزایش میدهد.

📌شاخص توده بدنی کمتر از 19 ، نشاندهنده کمبود وزن و بیشتر از 30 به معنی چاقی است. اگر این شاخص بین 19 الی 25 باشد ، نشان دهنده وزن مناسب و بین 25 الی 30 به معنی داشتن وزن اضافه است.

📌 افرادی که کمتر از نیاز غذا می خورند و در نتیجه ، لاغر میشوند ؛ به علت کاهش دریافت مواد مغذی دچار مشکلاتی مانند کم خونی و کاهش  استحکام استخوان ها میشوند.

📌 تراکم استخوان ، مقدار بافت ماهیچه و چربی – استخوان محل ذخیره ماده چربی نیست.

📌 ناقل عصبی بر ماهیچه اثر می گذارد.

📌ماهیچه تحت تاثیر ناقل عصبی طول خود را کاهش داده و سبب افزایش قطر خود حین انقباض میشود.

📌ماهیچه ، استخوان و بافت چربی- با اثر انسولین بر سلول های مذکور میزان گلوکز درون آنها افزایش می یابد.

📌 شاخص توده بدنی بین 25 الی 30 به معنی داشتن وزن اضافه است اما چاق نیست. اگر شاخص توده بدنی بیش از 30 باشد به معنی چاقی است.