به سوی پروتئین

پلی پپتید ها از مهم ترین فراورده های ژن ها هستند. پروتئین ها اعمال مختلفی را در بدن انجام می دهند که پیش از این با برخی از آنها آشنا شده اید. اینکه چگونه ژن ها و پروتئین های حاصل از آن، صفات را ایجاد می کنند در آینده مورد بحث قرار می گیرند. در این گفتار به نحوه تبدیل اطالعات وراثتی رنا، به پروتئین می پردازیم.

تبدیل زبان نوکلئیک اسیدی رنا به زبان پلی پپتیدی
در فرایند رونویسی از روی توالی های دنا، رنا ساخته می شود که هر دو از نوکلئوتید تشکیل شده اند. ولی در ساختار پلی پپتیدها، آمینواسید وجود دارد. به ساخته شدن پلی پپتید از روی اطالعات رنای پیک، ترجمه گفته می شود. طرح ساده ای از ژن تا پلی پپتید را در شکل زیر مشاهده می کنید.

توالی های3 نوکلئوتیدی رنای پیک تعیین می کند که کدام آمینواسیدها باید در ساختار پلی پپتیدها قرار بگیرد. به این توالی ها، رمزه(کدون) گفته می شود.در یاخته 64 نوع رمزه وجود دارد. نکته قابل توجه این است که رمزه آمینواسیدها در جانداران یکسان اند.

رمزه های UAA ،UGA و UAG هیچ آمینواسیدی را رمز نمی کنند که به آنها رمزه پایان می گویند، زیرا حضور این رمزه ها در رنای پیک موجب پایان یافتن عمل ترجمه می شود. رمزه آغاز یا AUG رمزه ای است که ترجمه از آن آغاز می شود. این رمزه، معرف آمینواسید متیونین نیز است.

عوامل لازم در ترجمه
ترجمه نیازمند عوامل مختلفی است. ترجمه را می توان به یک فرایند آشپزی از روی کتاب آن تشبیه کرد. براساس دستور العمل این کتاب، مواد اولیه به مقدار و ترتیب خاصی استفاده و غذای خاصی درست می شود. در ترجمه هم براساس رمزه های رنای پیک، پلی پپتید خاصی ساخته می شود. مواد اولیه مصرفی در ترجمه، آمینواسیدها هستند. رناتن ها و رناهای ناقل از دیگر عوامل الزم در ترجمه هستند. انرژی لازم برای تهیه پلی پپتید هم از مولکول های پر انرژی مانند ATP به دست می آید.

ساختار رنای ناقل
رنای ناقل پس از رونویسی دچار تغییراتی می شود.در ساختار نهایی رنای ناقل، نوکلئوتیدهای مکمل می توانند پیوند هیدروژنی ایجاد کنند. به همین علت رنای تک رشته ای، روی خود تا می خورد. رنای ناقل تاخوردگی های مجددی پیدا می کند که ساختار سه بعدی را به وجود می آورد.

در این ساختار یک بخش محل اتصال آمینواسید(سه نوکلئوتید) و دیگری توالی 3 نوکلئوتیدی به نام پادرمزه(آنتی کدون) است. هنگام ترجمه، این توالی با توالی رمزه مکمل خود پیوند هیدروژنی مناسب برقرار می کند. در همه رناهای ناقل به جز در ناحیه پادرمزه ای، انواع توالی های مشابهی وجود دارند. انتظار این است که به تعداد انواع رمزه ها، پادرمزه وجود داشته باشد ولی تعداد انواع پادرمزه ها کمتر از رمزه ها است؛ مثال برای رمزه های پایان، رنای ناقل وجود ندارد.

نحوه عمل رنای ناقل:
همانطور که گفته شد، آمینواسید به رنای ناقل متصل می شود. در واقع در یاخته ها، آنزیم های ویژه ای وجود دارند که براساس نوع توالی پادرمزه، آمینواسید مناسب را به رنای ناقل متصل می کنند؛ یعنی آنزیم با تشخیص پادرمزه در رنای ناقل، آمینواسید مناسب را یافته و به آن وصل می کند. این فرایند نیازمند انرژی است.

ساختار رناتن
دانستید که رناتن در ساخت پلی پپتید نقش دارد. رناتن ها از دو زیر واحد تشکیل شده اند. هر زیرواحد نیز از رنا و پروتئین تشکیل شده است. در یاخته، پروتئین های رناتنی ساخته شده و رنای مربوط به آنها در کنار هم قرار گرفته و زیر واحد کوچک و بزرگ رناتن را می سازد. رناتن در ساختار کامل، سه جایگاه به نام A ، P و E دارد.

مراحل ترجمه
ترجمه نیز فرایندی پیوسته است که برای سادگی در یادگیری آن را به سه مرحله آغاز، طویل شدن و پایان تقسیم می کنند.

مرحله آغاز:
در این مرحله بخش هایی از رنای پیک، زیر واحد کوچک رناتن را به سوی رمزه آغاز، هدایت می کنند. سپس در این محل رنای ناقلی که مکمل رمزه آغاز است به آن متصل می شود.با افزوده شدن زیر واحد بزرگ رناتن به این مجموعه، ساختار رناتن کامل می شود.

در این مرحله جایگاه P در رناتن، محل قرارگیری رنای ناقل دارای آمینواسید است. این جایگاه در ابتدا توسط رنای ناقل متیونین اشغال می شود. جایگاه A محل قرارگیری رنای ناقل بعدی و آمینواسید متصل به آن خواهد بود. پیوند پپتیدی در جایگاه A برقرار می شود. جایگاه E محل خروج رنای ناقل بدون آمینواسید است. در مرحله آغاز فقط جایگاه P پر می شود و جایگاه A و E خالی می ماند.

مرحله طویل شدن:
در این مرحله ممکن است رناهای ناقل مختلفی وارد جایگاه A رناتن شوند ولی فقط رنایی که مکمل رمزه جایگاه A است، استقرار پیدا می کند؛ در غیر اینصورت جایگاه را ترک می کند.سپس آمینواسید جایگاه P از رنای ناقل خود جدا می شود و با آمینواسید جایگاه A پیوند برقرار می کند.

پس از آن رناتن به اندازه یک رمزه به سوی رمزه پایان پیش می رود. در این موقع رنای ناقل که حامل رشته پپتیدی در حال ساخت است در جایگاه P قرار می گیرد )علت نام گذاری جایگاهP )و جایگاه A خالی می شود تا پذیرای رنای ناقل بعدی باشد. رنای ناقل بدون آمینواسید نیز در جایگاه E قرار می گیرد و سپس از این جایگاه خارج می شود. این فرایند بارها تکرار می شود و طول زنجیره آمینواسیدی بیشتر می شود تا رناتن به یکی از رمزه های پایان برسد.

مرحله پایان:
با ورود یکی از رمزه های پایان ترجمه در جایگاه A ،چون رنای ناقل مکمل آن وجود ندارد، این جایگاه توسط پروتئین هایی به نام عوامل آزاد کننده اشغال می شود. عوامل آزادکننده باعث جداشدن پلی پپتید از آخرین رنای ناقل می شوند؛ همچنین باعث جداشدن زیرواحد های رناتن از هم و آزادشدن رنای پیک می شوند. زیرواحدهای رناتن ها می توانند مجددا این مراحل را تکرار کنند تا چندین نسخه از یک پلی پپتید ساخته شود.

محل پروتئین سازی و سرنوشت آنها
پروتئین ها در بخش های مختلفی از یاخته ساخته می شوند. به طور کلی پروتئین سازی در هر بخشی از یاخته که رناتن ها حضور داشته باشند می تواند انجام شود. همانطور که در شکل زیر می بینید، پروتئین های ساخته شده در سیتوپالسم سرنوشت های مختلفی پیدا می کنند.

بعضی از این پروتئین ها به شبکه آندوپالسمی و دستگاه گلژی می روند و ممکن است برای ترشح به خارج رفته یا به بخش هایی مانند واکوئول)کریچه( و کافنده تن بروند. بعضی پروتئین ها نیز در سیتوپالسم می مانند و یا اینکه به راکیزه ها، هسته و یا دیسه ها می روند. در هر یک از این موارد بر اساس مقصدی که پروتئین باید برود، توالی های آمینواسیدی در آن وجود دارد که پروتئین را به مقصد هدایت می کند.

سرعت و مقدار پروتئین سازی
به طور کلی سرعت و مقدار پروتئین سازی در یاخته ها بسته به نیاز تنظیم می شود. در پروکاریوت ها پروتئین سازی حتی ممکن است پیش از پایان رونویسی رنای پیک آغاز شود؛ زیرا طول عمر رنای پیک در این یاخته ها کم است.

برای پروتئین هایی که به مقدار بیشتری مورد نیازند، ساخت پروتئین ها، به طور هم زمان و پشت سرهم توسط مجموعه ای از رناتن ها انجام می شود تا تعداد پروتئین بیشتری در واحد زمان ساخته شود. در این مجموعه، رناتن ها مانند دانه های تسبیح و رنای پیک شبیه نخی است که از درون این دانه هامی گذرد. همکاری جمعی رناتن ها به پروتئین سازی سرعت بیشتری می دهد.

تجمع رناتن ها در یاخته های یوکاریوتی نیز دیده می شوند. البته در این یاخته ها، ساز و کارهایی برای حفاظت رنای پیک در برابر تخریب وجود دارد. بنابراین، فرصت بیشتری برای پروتئین سازی هست. در مجموع، این عوامل موجب طوالنی تر شدن عمر رنای پیک پیش از تجزیه می شود.

این تصویر نشان دهنده:
رونویسی همزمان چندین رنابسپاراز (یک نوع) از روی یک ژن و ساخته شدن چندین رنای پیک (یک نوع) و ترجمه همزمان چندین رناتن از روی هر رنای پیک و شروع ترجمه پیش از پایان رونویسی در پروکاریوت ها

نکات کنکوری

به سوی پروتئین

📌 پروتئین ها اعمال مختلفی در بدن انجام می دهند. بسیاری از فرایندهای یاخته ای توسط پروتئین ها انجام می شوند
.
📌 رشته پلی پپتید حاصل فعالیت ریبوزوم در سیتوپلاسم. نه مرکز ژنتیک (هسته) جاندار

📌 هر رشته پلی پپتیدی خطی و بدون انشعاب است. در آمینواسید ابتدایی آن ، گروه آمینی آزاد و در آمینواسید انتهایی آن گروه کربوکسیلی آزاد وجود دارد.

📌 rRNA تنها آنزیم مطرح شده در کتاب درسی است که محصول مستقیم رونویسی است. این آنزیم درون هسته ، درون میتوکندری ، پلاست و سیتوپلاسم باکتری ، توسط رنابسپاراز در فرایند رونویسی میتواند ساخته شود. این آنزیم غیرپروتئینی است
.
📌 بین بعضی از (نه همه)آمینواسیدها در پروتئین پیوند هیدروژنی وجود دارد

تبدیل زبان نوکلئیک اسیدی رنا به زبان پلی پپتیدی

📌 به ساخته شدن پلی پپتید از روی اطلاعات رنای پیک ، ترجمه گفته میشود.

📌 توالی های 3 نوکلئوتیدی رنای پیک تعیین میکند که کدام آمینواسیدها باید در ساختار پلی پپتید قرار بگیرد. به این توالی ها، رمزه (کُدون) گفته میشود.

📌 فرایند ترجمه توسط ریبوزوم در سیتوپلاسم ، میتوکندری و پلاست رخ میدهد

📌 مشابه و یکسان در تمام جانداران : انواع کدون  (64)، نوع رمز هر آمینواسید ، انواع آمینواسیدهای شرکت کننده در پروتئین (20 نوع) ، انواع نوکلئوتیدهای دنا (4 نوع) و رنا (4 نوع) و …

📌 متفاوت در جانداران گونه های مختلف : انواع دنا ، توالی نوکلئوتیدی دنا ، توالی ژن های دنا ، توالی آمینواسیدهای پروتئین ها و …

📌 رمزه های UAA ،UGA و UAG هیچ آمینواسیدی را رمز نمی کنند که به آنها رَمزة پایان میگویند، زیرا حضور این رَمزه ها در رنای پیک موجب پایان یافتن عمل ترجمه میشود.

📌 برای آمینواسید متیونین فقط یک نوع رمزه (کدون) وجود دارد و آن هم AUG است.

📌 در یاخته یوکاریوتی کدون (توالی سه نوکلئوتیدی در رنای پیک) توسط RNAپلیمراز دو ساخته میشود. در باکتری همه رناها و کدون توسط RNAپلیمراز پروکاریوتی ساخته میشوند.

📌 رمزة آغاز یا AUG رَمزهای است که ترجمه از آن آغاز میشود. این رَمزه، معرف آمینواسید متیونین نیز است.

📌 هر رنای پیک حامل یک پیام ویژه و غیرتکراری است.

📌 ژن ها در صورت نیاز جاندار ، همیشه به صورت غیرتصادفی توسط RNAپلیمراز رونویسی میشوند.

عوامل لازم در ترجمه

📌 مولکول های : رنای پیک +(mRNA)رنای ناقل +(tRNA) رنای ریبوزومی (rRNA) با خاصیت آنزیمی + آمینواسید + انرژی زیستی+ (ATP)  پروتئین ریبوزومی در فرایند ترجمه نقشی برعهده دارند.

نقش رنای پیک : براساس رمزه (کدون)های آن ترتیب ، توالی ، تعداد و نوع آمینواسید در رشته پلی پپتید تعیین میشود

نقش رنای ناقل : انتقال آمینواسید به ریبوزوم

 نقش رنای رناتنی : تشکیل پیوند پپتیدی در حین فرایند ترجمه در ریبوزوم

نقش :ATP  تامین انرژی مصرفی در فرایند ترجمه

نقش پروتئین ریبوزومی : ایجاد ساختار ریبوزوم (در کنار ) rRNA و انجام فرایند پروتئین سازی (ترجمه)

نقش آمینواسید : مصرف شدن در حین ترجمه و ایجاد رشته پلی پپتید.

📌 در همه مولکول های دخیل در فرایند ترجمه این اتم ها (کربن ، هیدروژن ، اکسیژن و نیتروژن) وجود دارد

ساختار رنای ناقل

📌 در ساختار نهایی رنای ناقل ، نوکلئوتیدهای مکمل میتوانند پیوند هیدروژنی ایجاد کنند. به همین علت رنای تک رشته ای، روی خود تا میخورد. و رنای ناقل تاخوردگی های مجددی پیدا میکند که ساختار سه بعدی را به وجود می آورد.

📌 نوکلئوتیدهای موجود در جایگاه اتصال آمینواسید و درون حلقه های آن ، پیوند هیدروژنی ندارند.

📌 شکل فعال و سه بعدی رنای ناقل ، شبیه حرف L است و دارای سه حلقه است

📌 محل اتصال آمینواسید به رنای ناقل ، یک توالی سه نوکلئوتیدی در یکی از انتهای آن (نه در بخش میانی آن) است.

📌 گروه پذیرنده آمینواسید توالی (CCA )در یک انتهای رنای ناقل فعال (ظاهر L مانند) قرار گرفته است. توالی پذیرنده آمینواسید در همه رناهای ناقل ، توالی سه نوکلئوتیدی CCA بوده که در تشکیل پیوند هیدروژنی شرکت نکرده اند.

📌 در ساختار رنای ناقل فعال ، سه حلقه وجود دارد. در حلقه پایینی توالی سه نوکلئوتیدی وجود داشته که فقط با کدون مکمل خود )در رنای پیک ، حین ترجمه در ریبوزوم( تشکیل پیوند هیدروژنی مناسب میدهد.

📌 برای کدون های پایان رنای ناقل (آنتی کدون) وجود ندارد.

📌 RNA پلیمراز پروکاریوتی راه انداز همه انواع ژن ها را می تواند شناسایی کند .

📌 در همه رناهای ناقل توالی جایگاه اتصال به آمینواسید ، و چندین توالی دیگر ، کاملا یکسان و مشابه هستند.

📌 توالی سه نوکلئوتیدی آنتی کدونی ، درون پایین ترین حلقه (دورترین نسبت به بقیه حلقه ها) در رنای ناقل فعال قرار گرفته است.

 📌 آنتی کدون (نه توالی پذیرنده آمینواسید که در همگی CCA است) تعیین کننده نوع آمینواسیدی است که رنای ناقل حمل می کند.

📌 فاصله جایگاه اتصال آمینواسید در رنای ناقل ، از محل آنتی کدون بیشترین است.

📌 یک آمینواسید فقط به یکی از نوکلئوتیدهای رنای ناقل متصل میشود.

ساختار رناتن (ریبوزوم)

📌 رِناتَن ها از دو زیرواحد (یکی بزرگ و دیگری کوچک) تشکیل شده است.

📌 در یاخته، پروتئین های رِناتَنی ساخته شده و رنای مربوط به آنها در کنار هم قرار گرفته و زیرواحد کوچک و بزرگ رِناتَن را میسازد.

📌 درون هسته بخش کوچک و بزرگ ریبوزوم وجود دارد اما درون هسته ریبوزوم فعال و پروتئین سازی وجود ندارد.

📌 ریبوزوم فعال یعنی : بخش کوچک متصل به بخش بزرگ و در حال پروتئین سازی ریبوزوم

📌 ریبوزوم غیرفعال یعنی : هر دو بخش ریبوزوم جدا از یکدیگر باشد و پروتئین سازی رخ ندهد.

مراحل ترجمه(مرحله آغاز)

📌 در مرحله آغاز
 1 -بخشهایی از رنای پیک (mRNA) ،زیرواحد کوچک رِناتَن را به سوی رَمزة (کدون)آغاز، هدایت میکند.

 2 -سپس در این محل رنای ناقلی که مکمل رَمزه آغاز است (و آمینواسید متیونین را حمل میکند) به آن متصل میشود.

 3 -با افزوده شدن زیرواحد بزرگ رِناتَن به این مجموعه، ساختار رِناتَن کامل میشود. )ترتیب اتفاقات را باید بدانید مهم است(

📌 ترتیب اتفاقات در مرحله آغاز ترجمه به بیان دیگر

1 -اتصال رنای پیک از محل صحیح به بخش کوچک ریبوزوم

2 -اتصال tRNAی آغازگر به کدون آغاز (AUG )در جایگاه P ریبوزوم

3 -اتصال بخش بزرگ ریبوزوم به مجموعه قبلی

📌 در مرحله آغاز فرایند ترجمه پیوند پپتیدی تشکیل نمیشود.

📌 هدایت زیرواحد کوچک ریبوزوم به سوی رمزه آغاز توسط بخش هایی از رنای پیک و به صورت غیرتصادفی انجام می شود.

مراحل ترجمه (مرحله طویل شدن)

📌 در مرحله طویل شدن( ممکن است رناهای ناقل مختلفی وارد جایگاه A رِناتَن شوند ولی فقط رنایی که مکمل رَمزة جایگاه A است، استقرار پیدا میکند؛ در غیر اینصورت جایگاه را ترک میکند. (رنای ناقل وارد شده به جایگاه A ، اگر مکمل کدون رنای پیک در جایگاه A نباشد باید جایگاه A را ترک کند. )

📌 محل تشکیل پیوند پپتیدی در جایگاه A ریبوزوم است.

📌 بعد از تشکیل پیوند پپتیدی جابه جایی صورت می گیرد. نه همزمان با آن

📌 به دنبال هر جابه جایی ، جایگاه A خالی شده و رنای فاقد آمینواسید وارد جایگاه E شده و رنای ناقل متصل به رشته آمینواسیدی ، در جایگاه P مستقر می شود

📌 بعد از ورود دومین آمینواسید به جایگاه A ، اولین پیوند پپتیدی تشکیل شده و اولین جابه جایی صورت می گیرد و اولین tRNA از جایگاه E و ریبوزوم خارج می شود.

📌 وقتی جایگاه P دومین رنای ناقل خود دریافت کرد ، جایگاه A پذیرای سومین رنای ناقل است ، سپس با آمدن سومین رنای ناقل ، دومین پیوند پپتیدی تشکیل خواهد شده و در نهایت دومین جابه جایی انجام خواهد شد و سپس دومین رنای ناقل از جایگاه E و ریبوزوم خارج خواهد شد.

📌 رنای ناقل آغازگر وارد جایگاه A ریبوزوم نمیشود

مراحل ترجمه (مرحله پایان)

📌 در ابتدای مرحله پایان ترجمه ، یکی از کدون های پایان وارد جایگاه A ریبوزوم میشود نه کدون های پایان.

📌 با ورود یکی از رَمزه های پایان ترجمه در جایگاه A ،چون رنای ناقل مکمل آن وجود ندارد، این جایگاه توسط پروتئین هایی به نام عوامل آزادکننده اشغال میشود.

📌 عوامل آزاد کننده 1 -(ابتدا) باعث جدا شدن رشته پلی پپتید از آخرین رنای ناقل میشوند ؛  2-(سپس) همچنین این پروتئینها (عوامل آزاد کننده) باعث جدا شدن زیرواحدهای رِناتَن از هم و آزاد شدن رنای پیک می شوند.

📌 آخرین پیوند پپتیدی در مرحله طویل شدن تشکیل می شود نه مرحله پایان ترجمه.

تعدادی نکته بسیار  مهم
📌 رنای ناقل آغازگر وارد جایگاه P و E می شود اما وارد جایگاه A نمیشود.

📌 آخرین رنای ناقل وارد جایگاه A و P می شود اما وارد جایگاه E نمیشود.

 📌 جایگاه P یکی بیشتر از سایرجایگاه های ریبوزوم ، رنای ناقل دریافت میکند.

📌 کدون آغاز (AUG )وارد جایگاه P و E میشود اما وارد جایگاه A نمیشود

📌 کدون پایان وارد جایگاه A میشود اما وارد جایگاه P و E نمی شود

 📌 همه جایگاه های ریبوزوم به تعداد برابری کدون دریافت می کنند

📌 اگر رشته پلی پپتیدی که کامل ساخته شده است ، دارای n عدد آمینواسید باشد ، به هر جایگاه n عدد کدون وارد شده است. (و البته در جایگاه E کدون پایان وارد نمی شود) در مجموع 2  n+ عدد کدون وارد ریبوزوم شده است.

📌 در هیچکدام از مراحل ترجمه هر سه جایگاه در یک زمان اشغال نمیشوند.

 📌 هیچگاه رشته پلی پپتید در حال ساخت و رنای ناقلی که به آمینواسید متصل است وارد جایگاه E ریبوزوم نمی شود.

📌 برای کدون پایان ، آنتی کدون مکمل و رنای ناقل وجود ندارد.

📌  اتفاقات جایگاه : A تشکیل پیوند هیدروژنی در مرحله طویل شدن + تشکیل پیوند پپتیدی در مرحله طویل شدن + ورود عوامل آزاد کننده به آن در مرحله پایان ترجمه + عدم دریافت کدون آغاز ترجمه + تشکیل پیوند پپتیدی در آن + عدم شکستن پیوند هیدروژنی بین کدون و آنتی کدون در آن

📌 اتفاقات جایگاه 😛  دریافت کدون آغاز و رنای ناقل آغازگر در مرحله آغاز ترجمه + تشکیل پیوند هیدروژنی بین کدون و آنتی کدون در مرحله آغاز ترجمه + شکستن پیوند اشتراکی بین آمینواسید و رنای ناقل در حین مرحله طویل شدن و پایان ترجمه + شکستن پیوند هیدروژنی بین کدون و آنتی کدون آخرین رنای ناقل در مرحله پایان ترجمه + عدم تشکیل پیوند هیدروژنی در مرحله طویل شدن و پایان در آن + عدم تشکیل پیوند پپتیدی در آن

📌 اتفاقات جایگاه  : E شکستن پیوند هیدروژنی بین کدون و رنای ناقل بدون آمینواسید در مرحله طویل شدن

📌 محل اتصال آمینواسید یا رشته پلی پپتید به tRNA ، درون جایگاه A است. وقتی رنای ناقل به رشته پلی پپتید اتصال یافت ، جابه جایی رخ داده و رنای ناقل به همراه رشته پلی پپتید متصل به آن از جایگاه A خارج شده و به جایگاه P وارد می شود.

📌 رنای ناقل آغازگر فقط به متیونین متصل می باشد و نمیتواند به بیش از یک آمینواسید  یا  توالی از آمینواسیدها (زنجیره پلی پپتیدی) اتصال یابد.

📌 در مرحله پایان ترجمه ، رنای ناقل توسط جایگاه P مستقیما از ریبوزوم خارج می شود و هیچ رنای ناقل دیگری وارد ریبوزوم نمیشود.

📌 محل های خروج رنای ناقل از ریبوزوم

 *جایگاه : A در مرحله طویل شدن هنگامی که رنای ناقل اشتباهی وارد جایگاه A شود از همان جایگاه A از ریبوزوم خارج می گردد.

*جایگاه : E در مرحله طویل شدن رنای ناقل بدون آمینواسید از جایگاه E خارج می شوند.

*جایگاه : P در مرحله پایان رنای ناقل مستقیما از جایگاه P از ریبوزوم خارج میشود.

محل پروتئین سازی و سرنوشت آنها

📌 در باکتری ریبوزوم درون سیتوپلاسم قرار دارد و در سیتوپلاسم پروتئین سازی انجام میشود.  

📌 در سلول یوکاریوتی پروتئین ها در بخشهای مختلفی از یاخته ساخته میشوند. به طور کلی (نه به طور حتم) پروتئین سازی در هر بخشی از یاخته که رِناتَن ها حضور داشته باشند میتواند انجام شود(درون هسته زیرواحدهای ریبوزوم وجود دارد اما درون هسته پروتئین سازی رخ نمی دهد)

📌 درون میتوکندری و پلاست ، انواعی از پروتئین وجود دارد. گروهی از پروتئین های آنها توسط ریبوزوم های آزاد در سیتوپلاسم و گروهی دیگر توسط ریبوزوم های درون اندامک (میتوکندری + پلاست) ساخته شده است.


سرنوشت پروتئین ها در یوکاریوت ها

 
 -1 📌 پروتئین ساخته شده توسط شبکه آندوپلاسمی زبر پس از بسته بندی در ریزکیسه (وزیکول) و ارسال به دستگاه گلژی و سپس خروج از آن و تبدیل به :

 ①آنزیم های لیزوزومی

②آنزیمهای واکوئول مرکزی در گیاه

③پروتئین های غشا (پمپ ، کانال ، سطحی ، سراسری ، گیرنده و …)

④پروتئین های ترشحی مانند هورمونهای پروتئینی (اریتروپویتین + گاسترین + سکرتین + ضد ادراری + اکسیتوسین + انسولین + گلوکاگون + هورمون رشد… +)  ، اغلب آنزیمهای گوارشی (آمیالز بزاق + پپسینوژن + لیپاز + پروتئاز + … ) ، پروتئین های دفاعی (پادتن + پرفورین + اینترفرون + پروتئین مکمل + … ) ، کلاژن ، الاستیک ، آلبومین ، گلوبولین ، پروترومبیناز ، پروترومبین ، فیبرینوژن ، آنزیم تجزیه کننده ناقل عصبی و …

-2 📌 پروتئین های ساخته شده توسط ریبوزوم های آزاد و تبدیل به :

①فعالیت در سیتوپلاسم (آنزیم اتصال دهنده آمینواسید به رنای ناقل مختص خود + ریزلوله + سانتریول + پروتئین ریبوزومی …+  )

②پروتئینهای درون هسته (هیستون + هلیکاز + DNAپلیمراز + RNAپلیمراز + عوامل رونویسی + … )

③گروهی از پروتئین های درون میتوکندری و پلاست

-3 📌 پروتئین های ساخته شده توسط ریبوزوم های درون پلاست و میتوکندری: ⇓

◊ دو گروه پروتئین در میتوکندری و پلاست وجود دارد : گروه اول ساخته شده توسط ریبوزوم های درون آنها + گروه دوم ساخته شده توسط ریبوزوم های آزاد در سیتوپلاسم

فعالیت درون میتوکندری و پلاست

📌 درون پلاست و میتوکندری ، محل رونویسی ، همانندسازی دنا و پروتئین سازی مجاور یکدیگر است.

📌 در یوکاریوت ها پروتئین های ساخته شده توسط ریبوزوم های آزاد به خارج از یاخته ریخته نمیشود.

📌 جسم گلژی از کیسه های غشایی جدا از هم ساخته شده است. جسم گلژی از شبکه آندوپلاسمی صاف و زبر ، ریزکیسه غشایی (واکوئول) ، وزیکول دریافت می کند و خود نیز وزیکول هایی ایجاد کرده و به هدف خاصی رها میکند.

📌 بخش های بالایی ، میانی و پایینی دستگاه گلژی و شبکه آندوپلاسمی ، توانایی ایجاد وزیکول و رهاسازی آن را دارند.

📌 در دستگاه گلژی محل دریافت وزیکول و یا محل صادر کردن وزیکول ، بیشتر بخش حاشیه ای کیسه یا کیسه ها است.

📌 بیشتر وزیکول ها صادر شده از دستگاه گلژی از حاشیه کیسه ها منشا گرفته است نه همه آنها

سرعت و مقدار پروتئین سازی

📌 در همه جانداران به طور کلی سرعت و مقدار پروتئین سازی در یاخته ها بسته به نیاز تنظیم میشود.

📌 در هیچ جانداری یک ژن ، توسط انواعی از RNAپلیمراز رونویسی نمی شود.

📌 هر RNA پلیمرازی که رنای متصل به آن بلندتر است ، زودتر از دیگری فرایند رونویسی را آغاز کرده است.

📌 هر رنا توسط یک عدد (و یک نوع) RNA  پلیمراز تولید میشود.

📌 در تمام جانداران رنای ناقل بعد از رونویسی دچار تغییراتی می شود.